'Stilte is een luxeproduct geworden'

Zowel Nick Cave als Nicholas Lens zagen hun geplande projecten voor lange tijd uitgesteld en sloegen na de opera Shellshock opnieuw de handen in elkaar. Lens' dochter Clara zat ook al wegens covid vast in Brussel en haar vader wist haar te overtuigen om mee te werken met onder andere vocale hoogstandjes als resultaat. Op de vorige pagina bespraken we een boek De Nieuwe Stilte. Hoe belangrijk is de stilte in en voor uw werk? Je kunt muzikale stilte horen denk ik. Het is mogelijk muziek zo te schrijven dat je er de verstilling in hoort. Dat is nogal een dada van mij omdat ik vind dat we al decennialang in een maatschappij leven waar veel te veel lawaai heerst. Overal duikt ongevraagde muziek op. Het is pure horror hoe je verplicht wordt te luisteren naar muziek die anderen hebben gekozen, meestal muziek die je anders niet zou beluisteren. Ik heb het er heel vaak over gehad met mijn andere schrijfpartner, John Maxwell Coetzee, die deze ergernis met mij deelt. Wij noemen dat ' audio pollution' die in tegenstelling tot ' visual pollution' veel moeilijker afwendbaar is. Stilte is een luxeproduct geworden.Het idee voor L.I.T.A.N.I.E.S kiemde in Japan. Naar verluidt deed een fietstocht in een verlaten Brussel in lockdown u terugdenken aan die verstilling, die rust?L.I.T.A.N.I.E.S vindt zijn oorsprong in mijn veelvuldige bezoeken aan Japan, meer bepaald in de tempels in de Kita-Kamakura heuvels. Dat zijn heel eenvoudige tempels. Hoe ze er uitzien speelt niet zo'n grote rol, wel hun locatie. Dat geldt voor alle gebouwen waar mensen samenkomen om aan verstilling te doen, of dat nu kathedralen, moskeeën of boeddhistische tempels zijn. Ik vraag me vooral af waarom ze op die specifieke plaats gebouwd werden. Op een of andere energetische manier kan je dat waarschijnlijk voelen. Zelf ben ik minder geïnteresseerd in georganiseer- de religieuze structuren maar wel in wat ze teweeg kunnen brengen en wat je daar zelf mee kan doen. Als ik die monniken in de heuvels om 5 uur 's morgens bezig zie, kan ik van die verstilling, meditatie heel wat leren. Die hele hoge vorm van concentratie, waarbij je volledig in jezelf treedt, laat je toe je af te sluiten van alles daarbuiten. L.I.T.A.N.I.E.S ontstond daaruit omdat ik daar iets muzikaal wou mee doen. Mijn geheugen werkt muzikaal. Als ik aan de tempels terugdenk, hoor ik daar muziek bij. Zo ontstond een werk dat helemaal anders klinkt dan wat ik bijvoorbeeld het voorbije decennium maakte. Ik hoorde zonder gène waardoor er ditmaal niet zo'n complexiteit in ritme of tonaliteit te bespeuren valt.U besloot opnieuw samen te werken met Nick Cave. Die had nooit gehoord van een litanie en ontdekte dat hij er al heel zijn leven schrijft. Zowel Nick Cave als ik zagen onze projecten helemaal geblokkeerd door de lockdown en we zaten allebei met een ei. Ik heb toen lang met Nick gebeld en de basis van het bovenstaande project voorgelegd en hij zat mede door zaken in zijn privéleven in hetzelfde stadium, dezelfde rivier. Normaal werken we hier een aantal jaren aan, ditmaal was het klaar na een aantal maanden. Door dag en nacht te werken ging de lockdown zo aan mij voorbij. Het werd letterlijk een kameropera want opgenomen in één kamer. U noemt het 'een bescheiden kameropera van slapende dromen, een non stop trance die de luisteraar langs verschillende paden leidt'?Ik ben een heel instinctief schrijver en intellectualiseer later tijdens de orkestratie. Helemaal bij het begin van mijn carrière had ik nog niet het vertrouwen in mezelf om zo te werken. Een opera schrijven is iets totaal anders dan een studio-album opnemen omdat je bij het eerste werkt naar een livegebeuren waarbij je weet dat daar heel veel mensen bij betrokken zijn. Dat zorgt voor een veel complexere dramaturgie. Ik weet niet of ik L.I.T.A.N.I.E.S. een opera mag noemen ook omdat Nick en ik aan de luisteraar (soms abstracte) woorden en noten aanreiken waarmee ze zelf met hun fantasie een dramatisering of hun eigen opera kunnen maken. Het zal voor iedereen iets anders betekenen. Zeker als je de hele plaat beluistert, wordt het een soort trance trip, een poëtische vertelling. Een litanie is los van de diverse religieuze tradities aanvaard als een herhaling, een soort chanting die tot een zachte vorm van trance kan leiden. Je moet eigenlijk trachten te vergeten wie het geschreven heeft. Dan is het geslaagd. Je kan er door ontspannen, mee gaan slapen of net niet.