...

Zo'n 30 jaar geleden ontdekte kunstwetenschapper Katlijne Van der Stighelen in de kelders van het Kunsthistorisches Museum een monumentale Bacchusstoet, circa 3x4 meter groot, van éne Michaelina Wautier. Een prachtig werk met een gedurfde compositie en een schitterend kleurenpalet. Bacchus ligt naakt, met pantervel op de gevoelige plaats, op een stootkar en reikt de hals naar een tros druiven. Rondom hem een aantal naakte mannen, en helemaal rechts maakt een oude saterachtige figuur avances bij een vrouwenfiguur. Het is de kunstenares zelf, met ontblote borst, die de toeschouwer indringend aankijkt. Een van de joelende kinderen die haar vergezellen, biedt haar een glas aan.Dolle MinaWie was Michaelina Wautier? Welk oeuvre heeft ze nagelaten en waar bevinden de werken zich? Waarom is zij in de vergetelheid terecht gekomen? Dat zijn de vragen die professor Van der Stighelen 30 jaar lang hebben bezig gehouden. Het resultaat is deze mooie tentoonstelling in het MAS en een interessante catalogus.We vatten samen. Er zijn maar weinig schilders en geen enkele vrouwelijke schilder in de barok die alle genres aandurven en daar ook in uitblinken. Zonder schroom demonstreert zij haar kennis van de mannelijke anatomie. "De anatomie van haar naakten is zo goed, zowel van jonge, als van oudere mannen...dat is compleet ongezien in de Europese context van die tijd, al helemaal op dat monumentale formaat", getuigt Van der Stighelen. Haar werk straalt een vrijheid van denken uit en druist in tegen de heersende moraal van die tijd. Dat zij als vrouwelijke kunstenaar werd gedoogd is op zich op hoogst uitzonderlijk in een tijd waarin meisjes vooral werden klaargestoomd om te worden uitgehuwelijkt aan een goede partij. Hun opleiding bestond vooral uit talen, conversatie, muziek, borduren, tekenen... In haar werk getuigt Michaelina van een grondige kennis van de mythologie en de symboliek in de kunst. Zelf is ze haar hele leven lang ongehuwd en kinderloos gebleven. Was zij een Dolle Mina in de barok?In de liftOver het leven van Michaelina is bitter weinig geweten. Afkomstig uit Mons vestigde ze zich samen met haar broer Charles, die ook schilder was, in Brussel. Ze vertoefde in de hogere kringenen mocht onder haar beschermheren aartshertog Leopold-Willem rekenen, een man met een groot hart voor de kunsten. Tot zijn uitgebreide kunstverzameling behoorde trouwens Michaelina's magum opus Bacchusstoet. Toen de aartshertog naar Wenen verhuisde is het werk ook daar terecht gekomen.Allicht is Michaelina naar Italië gereisd om de kunsten daar te bestuderen: dat zou men kunnen opmaken aan de onderwerpen die ze kiest en haar manier van schilderen. Een 30-tal werken, bijna allemaal te zien op de tentoonstelling, zijn met zekerheid aan Michaelina toegeschreven. Gelukkig had ze de gewoonte haar werk te tekenen en te dateren. Maar er zijn nog hiaten, zo onder meer een serie van de Vijf Zintuigen die in de loop der jaren uit elkaar gehaald is en voorlopig spoorloos blijft. "Doordat haar naam van deze kunstenares nu stilaan ingeburgerd raakt, groeit ook de aandacht voor haar werk", zegt Van der Stighele. In maart 2016 werd een werk van Michaelina, oorspronkelijk geschat op 12.000 euro, verkocht voor 450.000 euro. Kijkt u toch eens op zolder of er toevallig geen werk staat dat de naam Michaelina draagt?Antwerpen Barok 2018. Rubens inspireert. Cultureel stadsfestival tot januari 2019 op diverse plaatsen in Antwerpen. Info: www.antwerpenbarok2018.beMysterieuze Michaelina. Een barokgenie herontdekt. Tot en met 2 september in het MAS, Antwerpen. Open dinsdag tot vrijdag van 10u tot 17u, zaterdag en zondag tot 18u, maandag gesloten. Info: www.mas.be/nl/michaelina