Kunst als boodschap tegen het stigma

De expo toont de oorspronkelijke werken van de psychiatrische patiënten uit de jaren 1960 - toen uitsluitend vrouwen - en de interpretatie van die werken door vrouwelijke artiesten. Als bezoeker mag je zelf de creatieve verbanden leggen.Curator van de tentoonstelling, psychiater Erik Thys: "De expressie is vaak gelijkend. Je ziet weinig verschillen tussen de hedendaagse kunstenaars en de kunstenaars van toen. Het gaat natuurlijk over vrouwen, omdat de psychiatrische kliniek in Kortenberg in de jaren 1960 in de eerste plaats een vrouwenkliniek was. Met de expo willen we vooral ontroeren door die kunst te tonen, maar we willen ook ruimte creëren voor begrip voor mensen en dan vooral vrouwen in de psychiatrie.""We mikken daarbij op een zo breed mogelijk publiek. De tentoongestelde werken zijn waardevol en interessant, maar we willen er ook een boodschap mee brengen tegen het stigma en tegen de discriminatie van de vrouw in onze samenleving. Dat zijn thema's die iedereen aanbelangen."De collectie-Kortenberg groeide vanaf 1963 uit tot een archief met een 1.000-tal dossiers van patiënten. Dokter Outtier pionierde met de creatieve therapie en in het psychiatrisch centrum werden alle werken bewaard."We willen die collectie graag bewaren, maar het werk is zeer fragiel. Het is goed geclassificeerd, maar het moet nu geconserveerd en gedigitaliseerd kunnen worden, als we het voor het nageslacht willen bewaren", vervolgt dr. Thys. "We moeten daar zeer zorgvuldig in investeren en daar hebben we middelen en mensen voor nodig. Met de tentoonstelling willen we daar ook de aandacht op vestigen en zo misschien die conservering een duwtje in de rug geven. Niet alles is artistiek waardevol, maar historisch en wetenschappelijk is het dat wel. We hebben ons laten adviseren door het Museum Dr. Guislain in Gent. Zij raden ons aan om dat als een geheel te bewaren en er geen selectie in door te voeren."De kunstenaars van de collectie-Kortenberg zijn ondertussen allemaal overleden, maar sommigen van hen hadden een ruim oeuvre en exposeerden indertijd al internationaal. Andere kunstenaars moesten heel creatief uit de hoek komen om hun kunstwerken te kunnen maken. Bij sommige pareltjes denk je als bezoeker spontaan aan Vincent van Gogh."Bij de selectie hebben we geput uit het oude werk van de jaren 1960. Met drie, vier curatoren zijn we intuïtief aan de slag gegaan en op de expo vind je terug wat alle curatoren de moeite waard vonden. Creativiteit en psychisch kwetsbaar zijn gaan heel vaak samen. Dat is ook mijn persoonlijke overtuiging. Dat zijn twee kanten van dezelfde medaille. Kunst, wetenschap en filosofie spruiten vaak voort uit het brein van mensen die kwetsbaar zijn. Alleen dat al moet ons ertoe dwingen om meer respect te hebben voor die mensen. Het stigma is heel hard. Als ik naga hoe de media vaak omspringen met mensen met een psychose, dan is dat heel vaak negatief en fout. Onder meer met onze tentoonstelling hopen we daar een beetje tegen te vechten."Het werk van de hedendaagse kunstenaars die zich lieten inspireren door de 'vergeten vrouwen', is zeer divers: van fotografie over teken- en schildertechnieken, textiel, driedimensionale installaties of een combinatie daarvan. Opmerkelijk - en met een leuk verhaal als achtergrond - zijn de wassen beelden die indertijd werden gemaakt van de stompjes kaarsvet uit de kapel van de kliniek. Elk van de werken brengt een eigen verhaal. Vanwege het spanningsveld tussen respect voor het auteurschap en respect voor de privacy zijn de werken van de patiënten tentoongesteld onder hun voornaam, hun initialen of anoniem.