Een psychologe als chef-dirigent

Elim Chan werd geboren in Hongkong en studeerde aan het Smith College en de University of Michigan. Daar was ze tegelijk muziekdirecteur van het University Campus Symphony Orchestra.De grote doorbraak kwam er in 2014 toen ze de Donatella Flick Conducting Competition won. Dankzij haar overwinning was ze een jaar assistent-dirigent van het London Symphony Orchestra. Ze maakte ook deel uit van het Dudamel Fellowship-programma bij de Los Angeles Philharmonic. Ondertussen volgden nog tal van gastdirecties bij allerlei orkesten. En zo kwam ze ook bij het Antwerp Symphony Orchestra terecht."De eerste keer dat ik met het orkest repeteerde, was op mijn verjaardag, en ze speelden Happy Birthday tijdens de repetitie", lacht Elim Chan. "Natuurlijk kan het dan niet meer stuk! De musici waren heel alert en ze stonden open voor mijn ideeën. En op het concert gaven ze echt alles. Ik ging met een geweldig gevoel naar huis. Nu, ik weet dat ik nog jong ben, en nog heel veel te leren heb. En ik vind het fijn dat ik daarover met hen eerlijk kan zijn. Dat kan alleen omdat ik hen vertrouw. Wat kan je meer verwachten dan dat?"Dat ze dirigent zou worden stond overigens al lang vast: "Toen ik nog in de basisschool zat, ging ik in Hongkong naar schoolconcerten die geleid werden door een jonge vrouw", vertelt Elim Chan. "Voor mij was het meteen duidelijk dat ik ooit in haar schoenen wilde staan. Ik kom niet uit een muzikale familie, maar kreeg veel steun van thuis. Ik begon met piano op mijn zesde, zong in een kinderkoor en speelde cello vanaf mijn twaalfde. Zo kwam ik ook in het jeugdorkest van Hongkong terecht."Toch trok ze aanvankelijk naar de Verenigde Staten om er psychologie te studeren. "In een competitieve maatschappij als die van Hongkong kijken ze nogal raar op als je alleen maar muziek wil studeren", bekent ze onomwonden. "Naast muziek heb ik dus ook altijd goed mijn best gedaan voor wetenschappen. En de wetenschappelijke benadering komt ook van pas als dirigent: op basis van louter feiten tracht ik de partituur te doorgronden. Allerlei aanwijzingen brengen me dichter bij de gedachtewereld van de componist.""Daarnaast is kennis van psychologie zeer nuttig als je met een groot orkest werkt: luisteren naar de musici, openstaan voor allerlei meningen en diverse standpunten. Je moet de dynamiek van een groep zeer snel kunnen aanvoelen. Een paar musici die eens een slechte dag hebben en wat negativiteit meedragen kunnen heel het proces lamleggen. Het is de taak van de dirigent om dat snel proberen om te buigen naar positieve energie."Er zijn al heel wat vrouwen actief in de symfonieorkesten, maar een vrouwelijke chef-dirigent komt veel minder vaak voor. Hoe kijk je daarnaar? "Op de Donatella Flick Competition hoorde ik dat ik de eerste vrouw was die de wedstrijd won", antwoordt ze. "Er worden in de muziekwereld belangrijke stappen gezet maar er is nog een lange weg te gaan. Wie vandaag een goede job wil en aan een goede balans tussen werk en een privéleven zoekt, moet keuzes maken. Dat geldt voor mannen en vrouwen. Kiezen voor een job als dirigent is met al dat reizen en voorbereidingswerk, zeker niet evident."Elim Chan klinkt alvast ambitieus en ze gelooft dat ze als jonge dirigent een meerwaarde voor het Antwerpse orkest kan bieden. "Ik denk bijvoorbeeld aan het uitvoeren van muziek van jonge vrouwelijke componisten, zoals Anna Clyne", zegt Elim Chan. "En ik wil ook dat meer jonge mensen gefascineerd raken door wat het orkest doet. Ik heb de passie voor muziek zelf ontdekt als kind en wil dat doorgeven aan de jonge generatie. Als prille dertiger begrijp ik wat jongeren tof of ook minder leuk vinden. Ik besef dat het voor hen niet altijd werkt om twee uur in een zaal naar een Bruckner-symfonie te moeten luisteren. Daarom hou ik ervan om soms ook projectie, dansers of zangers in te schakelen en te experimenteren met speciale locaties of andere formats. Daar ben ik dol op. Precies omdat ik jong ben kreeg ik bij het London Symphony Orchestra veel kansen om voor en met jongeren te werken."Eind deze maand dirigeert Elim Chan Mozart en Rachmaninov bij het Antwerp Symphony Orchestra. Voor haar inauguratieconcert als chef-dirigent volgend seizoen kiest ze voor Stravinsky's Le Sacre du Printemps. Daar heeft iedere dirigent een flinke kluif aan en het getuigt van heel wat lef om hiermee te beginnen."Het is als een kok die veel gerechten tegelijk moet klaarmaken en die perfect samen op tafel moet brengen", klinkt Elim Chan strijdvaardig. "Ik maak vaak nota's bij legendarische opnames, maar ik wil die zeker niet reproduceren. Interpreteren is kijken naar wie voor en achter je zit in de zaal. Het is luisteren naar wat de kwaliteiten van de zaal zijn, en weten wat de ervaring van het orkest is. En je moet ervoor zorgen dat het publiek een geweldige ervaring rijker is wanneer het de zaal verlaat."