'Zorg assistenten is niet tweederangs'

In UZ Leuven krijgen patiënten die een duurdere eenpersoonskamer kiezen de garantie dat een operatie volledig wordt uitgevoerd door een staflid. Dat blijkt uit een brief aan een patiënt, waarover De Morgen vorige vrijdag berichtte."Het zou immoreel zijn om patiënten met complexe pathologie een eenpersoonskamer op te dringen, als ze zich willen laten behandelen door een staflid", zegt prof. Paul De Leyn, diensthoofd thoraxheelkunde en voorzitter van het competentiecentrum heelkunde in UZ Leuven. Hij betreurt de communicatie die daarover vanuit het ziekenhuis gestuurd werd, en de ontstane perceptie."In UZ Leuven is het de regel dat wie op een privéraadpleging komt, gezien wordt door het staflid - zonder assistent -, en dat het staflid bij deze groep patiënten de ingreep zelf doet. Sommige patiënten wensen de privacy van een eenpersoonskamer. Het gebeurt dat patiënten met een hospitalisatieverzekering toch kiezen voor een meerpersoonskamer, omdat ze niet graag alleen liggen of omwille van een gevoel van veiligheid."UZ Leuven kwam in een mediastorm terecht, en daarmee onrechtstreeks ook de opleiding. "In de pers wordt de indruk gewekt dat de zorg die assistenten leveren 'tweederangs' zou zijn", reageerden de Belgian Association of Surgical Trainees (BAST) en de nationale Vereniging voor Arts Specialisten in Opleiding (VASOAMSF) daags na de eerste berichtgeving. "Het is zeker niet zo dat assistenten vrij spel hebben, en zomaar alle ingrepen mogen uitvoeren", preciseert Nathalie Deferm. Ze is laatstejaars arts in opleiding algemene heelkunde en werkt vaak samen met prof. De Leyn. "Alles gebeurt onder supervisie van een staflid." In de periode dat ze in UZ Leuven werkt, heeft ze zelf nog nooit een verschil in kwaliteit van aanpak ervaren tussen patiënten op een eenpersoonskamer of een meerpersoonskamer."De kamerkeuze mag niet van tel zijn voor wie de ingreep - deels of volledig - zal uitvoeren, maar wel de moeilijkheid van de operatie, de medische voorgeschiedenis van de patiënt en het niveau van de assistent", zegt prof. De Leyn. Als Universitaire Coördinerende Stagemeester Heelkunde voor Leuven is hij verantwoordelijk voor het stageplan en de opleiding van assistenten chirurgie. "Door het elektronisch logboek of Medbook waarin assistenten noteren welke ingrepen ze reeds gedaan hebben, weten we perfect waar ze staan in hun opleidingstraject. Meerpersoonskamer of niet, als het om een complexe ingreep gaat, zal ik de ingreep uitvoeren van begin tot einde. Ook kan het gebeuren dat een staflid een operatie naar een ander staflid verwijst, omdat die laatste meer expertise heeft in een bepaalde techniek."Om zich na hun opleiding te kunnen vestigen als arts, is het natuurlijk wel noodzakelijk dat assistenten de nodige skills en ervaring opdoen. Ze moeten bepaalde delen van een ingreep of een volledige ingreep onder supervisie kunnen uitvoeren, zegt Nathalie Deferm. Tijdens haar vijfde specialisatiejaar in Nederland mocht zij volledige ingrepen zelfstandig - dus zonder supervisie - uitvoeren. Nederlandse opleidingsziekenhuizen zijn verplicht om 80% van de niet-complexe ingrepen door assistenten te laten uitvoeren.In Vlaanderen geldt die regel niet, maar assistenten moeten op het einde van hun opleiding wel kunnen aantonen aan de erkenningscommissie dat ze een gevarieerd en ruim aanbod aan ingrepen hebben uitgevoerd. Prof. De Leyn: "Als opleidingsziekenhuis heb je een belangrijke verantwoordelijkheid, je wil goede artsen afleveren." Hij spreekt tegen dat het voor patiënten een nadeel zou zijn om ook behandeld te worden door assistenten. "Uit meerdere studies blijkt dat opleidingsziekenhuizen zowel bij minder complexe ingrepen als bij complexe ingrepen beter scoren dan niet-opleidingsziekenhuizen. Uit de literatuur blijkt verder dat een gesuperviseerde assistent iets meer tijd nodig heeft dan een staflid, maar de outcome is, zowel vroegtijdig als laattijdig, identiek."Een ingreep is een teamgebeuren, zo vat hij samen. "Bovendien zullen artsen die in opleiding zijn, gevestigde artsen triggeren om bij te blijven met nieuwe technieken, en kennis aanbrengen die ze op andere diensten hebben opgedaan."Deze week zaten de diensthoofden chirurgie en de gedelegeerd bestuurder van UZ Leuven samen. Er werd afgesproken om de communicatie naar patiënten te stroomlijnen.