Eerst even de terminologie: sommigen maken een verschil tussen lichaamsbeweging, fysieke activiteit en sport. Laten we die discussie even links liggen en gewoon stellen dat 'bewegen' betekent dat je skeletspieren gebruikt voor het maken van een beweging, waarbij je meer energie gebruikt dan in ruststand. Het kan dus gaan over tuinieren, sporten in de sportschool, buiten fietsen, huishoudelijke taken, wandelen, tennissen, noem maar op.
Door te bewegen ga je calorieën gebruiken, waardoor het makkelijker zal zijn om een gezond gewicht (BMI) te handhaven. Daarmee verlaag je je risico op 13 verschillende kankers.
Maar beweging blijkt ook onafhankelijk van BMI het risico op kanker te verlagen. De sterkste bewijzen daarvan, bestaan onder meer voor kanker van de dikke darm (daling tussen de 16% en 24%), borst (ongeveer 12% reductie) en endometrium. Elk van die drie zijn ook zeer relevant, gezien ze elk in de incidentie top 5 voorkomen.
Bewegen heeft niet alleen een rol bij preventie, maar is ook na een kankerdiagnose zeer belangrijk. Patiënten die voldoende bewegen na de kankerdiagnose, hebben een hogere kans op genezing, en lager risico op herval (vergeleken met patiënten die weinig tot niet bewegen). Bewegen blijkt ook een positief effect op de intensiteit en frequentie van bijwerkingen te hebben.
Daarnaast zijn er nog talrijke voordelen van fysieke activiteit bij kanker, zoals het bestrijden van vermoeidheid (nog steeds een van de meest voorkomende klachten bij kanker(behandeling).
Kankerpreventie en onderzoek moeten meer aandacht hebben voor positieve boodschappen over alles wat je vooral wel moet doen om je risico te verlagen
Hoeveel mogen we bewegen? Afhankelijk van de richtlijnen die je volgt, ga je andere adviezen krijgen. Het gaat echter steeds over minstens 30 minuten per dag, minstens drie keer per week, en zo vaak als mogelijk verspreid over de dag. Maar hier kunnen we dus makkelijk zeggen: doe gerust meer. Het vermijden van lang stilzitten is belangrijk, geregeld bewegen is dus de boodschap, neem zo vaak als je wil de trap, stap naar het bureau van je collega in plaats van haar te bellen en wandel rond als je moet bellen.
Gezond eten
Ook hier is de reflex om meteen te spreken over dingen die je moet laten. Er zijn heel wat voedingsmiddelen die worden afgeraden. Er zijn echter geen specifieke voedingscomponent waarvan wordt aangeraden om er supplementen van te nemen om kanker te vermijden. Er zijn echter wel heel wat voorbeelden van voedingsmiddelen waar je je in mag laten gaan, en dat zijn in hoofdzaak verse groenten en fruit. Dat door de aanbreng van bio-actieve stoffen enerzijds, en de positieve invloed op de BMI anderzijds.
De vezels in groenten, fruit en volgraanproducten, kunnen verder het risico op dikkedarmkanker helpen verlagen. Daar kunnen melk- en melkproducten overigens ook bij helpen. En een lekker kopje koffie zou het risico op kankers van lever en endometrium helpen verminderen.
Dus wat mag wel? Het aantal do's is inderdaad heel wat lager dan het aantal don'ts, en daar moeten we iets aan doen. Kankerpreventie en onderzoek moeten meer aandacht hebben voor positieve boodschappen over alle dingen die je vooral wel moet doen om je risico te verlagen. Naast het vaccineren tegen HPV en HBV en het deelnemen aan screeningsprogramma's blijkt het voorlopig blijkt het vooral om bewegen en gezonde voeding te gaan. Die twee hebben een effect via het verlagen van de BMI, maar verlagen ook onafhankelijk daarvan het risico op kanker.
Maar voor de compleetheid moet ik er natuurlijk wel bij zeggen dat overdrijven ook een kunst is...