Waar is de evidence-based-aanpak bij covid-19?

Sinds enkele weken borrelen meer en meer tegenstemmen op vanuit de medische, socio-economische en juridische wereld tegen de geldende coronamaatregelen. Op 24 augustus verscheen een eerste open brief, de 'Omgekeerde Lockdown' getekend door meer dan 1.500 medische specialisten, wetenschappers en zorgverleners. Kort daarna gevolgd door publieke manifesten 'Belgiumbeyondcovid' (+ 80 wetenschappers, medisch specialisten en 12.500 burgers) en 'Coronamanifest' (+13.400 ondertekenaars). In het medische werkveld schuilt een enorme expertise, zowel binnen de Belgische academische wereld als bij zorgverleners die op basis van 'evidence-based practice' willen handelen. Terwijl de deskundigen van CELEVAL en de medische actoren dezelfde doelstellingen hebben "om de bevolking te beschermen", vinden stemmen uit het medische werkveld weinig weerklank in de media en zijn ze vaak onderhevig aan kritiek van de experten.

Andersdenkende meningen worden door de adviseurs weggezet als 'onbetrouwbaar', 'niet wetenschappelijk onderbouwd' of erger nog, de tegenstemmen zijn 'mee verantwoordelijk voor de stijging in besmettingen'. Na negen maanden onderzoek, sinds de uitbraak in Wuhan (China), blijft het nog steeds wachten op wetenschappelijke onderbouwing van de aangestelde experten voor de geleverde adviezen.

Meer en meer studies tonen ondertussen aan dat het virus niet de 'killer' is die we initieel dachten. Verder wordt duidelijk dat het beleid van lockdown, quarantaine, hygïenische maatregelen en physical distancing slechts weinig tot niets bijdragen aan de beheersing van de viruscirculatie en -infectie.

Dat er bij aanvang van de crisis veel patiënten werden opgenomen op intensieve diensten kan men verklaren vanuit een (terecht) voorzorgsprincipe. Niemand wist hoe het virus zou evolueren. De grote meerderheid van de opgenomen patiënten heeft de ziekenhuizen zonder complicaties verlaten en de restcomplicaties (lange tijd verzwakt en cardio-pulmonale pathologie) die we bij een kleine groep patiënten vaststellen zijn echter niet uitzonderlijk bij virale infecties.

Laten we een 'evidence-based'-aanpak voorstaan die voorbij het cijfermateriaal kijkt en de bevolking achter de getallen terug hoop en perspectief biedt

Vanuit de medische wereld wordt nu met meer kennis van zaken ingeschat wie werkelijk ziekenhuiszorg nodig heeft. Het verklaart ook ten dele waarom er nu minder opnames zijn. Ook senioren in woonzorgcentra zijn nu veel beter beschermd dan in maart-april, de crisis heeft bijgedragen tot efficiëntere maatregelen voor de sector. Op het ogenblik van dit schrijven zijn er in ons land om en bij de 45 opnames per dag voor covid-19 én 7.000 andere opnames die hier los van staan.

De ernst van het virus, uitgedrukt door de IFR (Infection Fatality Rate) is heden internationaal om en bij de 0,24% en blijft dalen sinds de aanvang van de uitbraak. Voor griep in een pandemisch jaar komen we uit tussen de 0,17% en 0,20%. Er wordt nu steevast gecommuniceerd door Sciensano, de media en experten over 'besmettingen'. Besmettingen zeggen weinig. Het zegt niets over de besmettelijkheid. Het geeft geen beeld of het een oude besmetting (eerste golf) betreft, noch zegt het iets over de ernst.

Ook andere virale deeltjes kunnen een positieve test uitlokken. Meer nog, uit zowat elk recent onderzoek blijkt de gebruikte RT-PCR-test onbetrouwbaar om Sars-Cov-2 op te sporen. De CDC (tegenhanger Sciensano in de VS) concludeerde dat tussen de 43% en 63% van de positieve casussen 'vals positief' kunnen zijn, afhankelijk van het aantal testcycli die worden uitgevoerd in het labo.

De EU's eigen Europese gezondheidswaakhond (ECDC) uitte in een rapport van 19 augustus 2020 reeds dezelfde kritiek. Meerdere studies ondersteunen de onbetrouwbaarheid van de tests, zowel naar 'vals positieve' als 'vals negatieve' tests. We laten ons dus leiden door een onbetrouwbare test, baseren daarop het befaamde reproductiegetal en op basis hiervan wordt door de experten het beleid geadviseerd.

We laten ons leiden door een onbetrouwbare test, baseren daarop het befaamde reproductiegetal en op basis hiervan wordt door de experten het beleid geadviseerd

Een recente studie verschenen in de British Medical Journal merkte op dat aërosolen zich verplaatsen over een afstand van meer dan 6 meter, andere studies komen tot dezelfde bevinding. De initieel gepropageerde 1,5-meter regel dateert van studies uitgevoerd tussen 1894 en 1940. We weten dat talrijke atmosferische factoren zoals luchtvochtigheid, temperatuur, luchtstroom (wind, airconditioning) factoren zijn die verspreiding kunnen beïnvloeden. Een hogere graad van virusbelasting kan de verspreiding laten toenemen en de afstand van de aërosoldeeltjes-projectie vergroten.

Met de huidige maatregelen pogen we louter het virus te onderdrukken, het zal echter niet snel vedwijnen en dus steeds blijven opduiken. Het volgt niet het klassiek patroon van een seizoensgebonden virus. Dit vereist dan ook, met het huidige beleid, dat we voor ongeziene tijd de gekende maatregelen dienen te blijven volgen.

Deze aanpak zal leiden tot positieve en negatieve schommelingen met, voor de bevolking, steeds moeilijker aanvaardbare maatregelen. Een vicieuze cirkel valt niet uit te sluiten waardoor de collaterale schade vele malen groter zal blijken dan de ernst van het virus.

Het lijkt erop dat onze experten ten prooi vallen aan cirkelredeneringen, ingegeven door dagelijkse statistieken. Initieel werden er voor ons land 120.000 doden voorspeld, in het VK zelfs 650.000. Een virus volgt nu eenmaal geen statistische logica. Veel hangt af van de 'viral load' (een lage of hoge virusbelasting), die zelden aan betrokken artsen wordt gecommuniceerd.

Verder is er de omgeving waarin de besmetting plaats vindt en het aantal contacten en de duur ervan belangrijk. De tijdsduur waarin iemand besmettelijk is en de immunologische reactie van de ontvanger zijn variabelen die moeilijk meetbaar zijn. Kijken we niet beter naar de feiten achter de cijfers? Zo kunnen we beter gebruik maken van 'Evidence-based practice' die stelt dat je naast wetenschappelijke bevindingen ook gebruik maakt van klinische inschatting én wat de patiënt wenst vanuit zijn of haar visie en/of persoonlijke situatie.

Aan deze laatste twee wordt nog te veel voorbijgegaan. Het credo luidt steevast: "Mochten we niets hebben gedaan, de situatie nog veel ernstiger zou zijn geweest". Die stelling kan je moeilijk bewijzen en leidt steeds weer tot diezelfde cirkelredeneringen en het verspreiden van angst. De recentste wetenschappelijke evidentie geeft duidelijk aan dat we een andere richting uitkunnen.

Met de huidige maatregelen pogen we louter het virus te onderdrukken, het zal echter niet snel vedwijnen en dus steeds blijven opduiken

In de toekomst hopen we dan ook dat de huidige beeldvorming kan worden bijgesteld door feiten transparant te communiceren en betere indicatoren te gebruiken zoals het percentage positieve tests bij asymptomatische, matig symptomatische (geen zorg nodig) en echt symptomatische proefpersonen.

Binnen deze laatste groep een onderscheid maken tussen diegenen die een paar dagen op een afdeling verblijven en snel worden ontslagen, en de patiënten die intensieve zorgen ontvangen. Deze indicatoren kunnen samen met de nieuwe contactopvolging (digitale contact tracing) bijdragen tot een betere inschatting van de reële ernst. Zo kan de angst bij de bevolking worden weggenomen op basis van een wetenschappelijke onderbouwde visie en geëvolueerd worden in de richting van een duidelijke exit-strategie.

Laat de gezonde (actieve) bevolking opnieuw naar het oude normaal terugkeren. Zo krijgt deze populatie, zonder veel risico, de kans om een globale humorale en cellulaire (o.a. T-Cel - en mucosale) immuniteit op te bouwen.

Hoewel er veel vragen blijven bestaan over de effectiviteit van de algemene immuniteit tegen het coronavirus stellen we deze nu al vast in landen waar de stringente maatregelen niet werden opgelegd, m.n. in Zweden. Bescherm de zwakkeren en laat risicopatiënten in overleg met hun huisarts bepalen welke maatregelen voor hen kunnen bijdragen tot risicopreventie. Ze zullen hiermee niet alleen Sars-Cov-2 ontwijken maar ook de seizoensgriep.

Laten we een 'evidence-based'-aanpak voorstaan die voorbij het cijfermateriaal kijkt en de bevolking achter de getallen terug hoop en perspectief biedt.