"Stop het gemorrel in de marge"

Het aantal langdurig zieken in ons land blijft jaar na jaar toenemen. Meer dan de helft van de langdurig zieken zouden ouder dan 50 jaar zijn. Het probleem beperkt zich echter niet tot deze leeftijdscategorie. Afgelopen week werd gemeld dat er een opvallende stijging was van het aantal langdurig zieke jongeren. Hoewel zo goed als al deze patiënten hun ziektestatus kregen via hun huisarts, mag de zwarte piet voor het hoge aantal langdurig zieken niet in hun schoenen worden geschoven, meent Domus Medica. "Integendeel", zeggen Laurens De Boeck en Jeroen van den Brandt. "Zij weten dat werken bijdraagt aan het welzijn en het herstel van een patiënt. Tijdelijk ziekteverlof is echter vaak het enige instrument dat ze hebben om iemand te beschermen.""Zit een patiënt een maand of langer thuis, dan stoot de huisarts die zijn patiënt wil reactiveren nog steeds op te veel drempels", aldus Domus Medica. Er bestaan weliswaar diverse hulpmiddelen zoals de terug-naar-werkcoach, loopbaancentra, re-integratietrajecten of hulp voor zelfstandigen. In theorie klinkt dat allemaal mooi, maar door de wildgroei aan initiatieven zien de huisarts en diens patiënt vaak door de bomen het bos niet meer. "Er is een gebrek aan coördinatie en overlegtussen de verschillende ministers met gelijkaardige bevoegdheden. De patiënt moet door dit kluwen aan regelgeving en initiatieven hun verhaal steeds opnieuw doen en vinden nergens echt gehoor."Eindeloos herhalenWerknemers, arbeidsartsen en ziekenfondsen zouden volgens De Boeck en van den Brandt veel sneller dan vandaag in actie moeten schieten. Momenteel zijn ze in de eerste maanden van de arbeidsongeschiktheid nagenoeg afwezig, terwijl alle studies aantonen dat een snelle en aanklampende aanpak belangrijk is om mensen sneller terug aan het werk te krijgen. "Overleg tussen huisarts, arbeidsarts en adviserend arts biedt de mogelijkheid de patiënt beter te helpen en te kijken wat wel kan. Hiervoor ontbreekt echter nog steeds een duidelijk kader. Huisartsen zijn nochtans vragende partij. Net als de arbeidsartsen die een grotere rol willen in dit verhaal, zoals prof. Lode Godderis eindeloos blijft herhalen." De initiatieven die recent werden genomen om het transversaal overleg te stimuleren, zijn versnipperd en veel te vrijblijvend. "Het helpt ook niet dat in ons land werkgevers niet langer dan een maand financieel verantwoordelijk blijven voor hun personeel en dat ze niet verplicht zijn om ze te contacteren om de re-integratiemogelijkheden te verkennen."De grootste verantwoordelijkheid ligt volgens Domus Medica echter bij de overheid. België zou volgens de huisartsenorganisatie beter een voorbeeld nemen aan Nederland. Onze noorderburen kampten in de jaren 1990 met een soortgelijk probleem. Het zette de Nederlandse regering ertoe aan het systeem volledig te hervormen. Voortaan was de huisarts niet langer bevoegd voor het voorschrijven en opvolgen van arbeidsongeschiktheid. Werknemers moet gedurende één jaar het loon van hun ziek werknemer doorbetalen. Ze moeten wel al na enkele weken samen met de arbeidsarts de werknemer contacteren om na te gaan wat de mogelijkheden zijn om terug - eventueel aangepast of deeltijds - aan de slag te gaan. Werknemers van hun kant zijn verplicht aan deze gesprekken deel te nemen. Het leidde tot een opvallende daling van het aantal langdurig zieken.Blijven aanmodderenDe berichten dat de overheid een geschiktheidsattest zou invoeren, dat dor de huisarts mag worden opgesteld, is volgens Domus Medica geen duurzame oplossing, maar gewoon wat morrelen in de marge. "Te veel betrokken partijen wijzen naar elkaar en ontkennen hun verantwoordelijkheid", stellen De Boeck en van den Brandt vast. "Ze willen niet over hun eigen schaduw heen stappen. Een hoopgevende uitzondering uit het kamp van de werkgevers was het rapport dat Daan Aeyels van VOKA in 2022 publiceerde. Daarin staat een concreet voorstel om werkgevers en arbeidsartsen meer en sneller te activeren in de opvolging van hun ziek personeel. Zelfs de term re-integratieplicht wordt genoemd. Het is een dankbaar lichtpunt in een debat dat visie mist. "Daarom pleit Domus Medica voor een totaalplan om het probleem aan te pakken. "Langdurige ziekte is nefast voor de patiënt én voor de samenleving. Aan het werk zijn en blijven is een cruciaal element voor het welzijn van mensen. Een nieuwe visie op werk, die het welzijn van werknemers op lange termijn vooropstelt, dringt zich op. Dit vraagt een systematische samenwerking en verantwoordelijkheidszin van alle partijen. Als we blijven aanmodderen, hoeven we niet verbaasd te zijn dat de cijfers binnen vijf jaar nog gestegen zijn", waarschuwen Laurens De Boeck en Jeroen van den Brandt.