...
Zorgverstrekkers kampen vaak met slaapproblemen, maar hun klachten blijven onderschat. Om de omvang van het probleem in kaart te brengen, lanceerde het Franse Réseau Morphée tussen januari en september vorig jaar online een vragenlijst. Zo'n 13.000 personen vulden de lijst in, onder wie 882 zorgverstrekkers (82% vrouwen, gemiddeld 41,6 jaar oud, gemiddelde BMI van 24,8). Zowat de helft (51%) waren verpleegkundigen en vroedvrouwen, 19% artsen, assistenten of tandartsen, 10% zorgkundigen en 4% apothekers.Uit dit observationele onderzoek blijkt dat, op werkdagen, zorgverstrekkers minder lang slapen (6u) dan de rest van de bevolking (6,5u). Zes op de tien slapen gedurende de weekdagen minder dan zes uur, tegenover 44,8% van de niet-zorg-verstrekkers. Afwijkende uurroosters komen vaker voor bij zorgverstrekkers (39% vs 26%) en in 81% van de gevallen werken ze in shifts.Bijna één op de twee zorgverstrekkers (48%) is van oordeel dat hun slaaptekort te maken heeft met de werkomstandigheden, met name het ploegensysteem. Slaaptekort door het werk komt inderdaad vaker voor bij verpleegkundigen en zorgkundigen die in shifts werken.Wat zijn de gevolgen voor de gezondheid? De meerderheid van de zorgverstrekkers kampt met slapeloosheid: 62% raakt moeilijk in slaap, 80% slaapt niet door, 71% wordt te vroeg wakker en 67% klaagt over een onvoldoende verkwikkende slaap. Deze stoornissen zijn evenwel even frequent bij zorgverstrekkers als bij de doorsnee bevolking. Zowat 31% van de zorgverstrekkers heeft zelfs te kampen met de vier problemen en 64% lijdt al gedurende meer dan drie maanden aan chronisch slaaptekort met implicaties overdag.Medisch personeel blijft niet gespaard van gesnurk (27%), noch van slaperigheid (32%), vermoeidheid overdag (80%) of inslapen achter het stuur (37%). "De zorgverstrekkers die al achter het stuur zijn ingedommeld, klagen meer over slaaptekort, werken vaker volgens afwijkende uurroosters en voelen zich meer slaperig. Ze vormen een groter risico voor verkeersongevallen. Zorgverstrekkers die slaapproblemen hebben (behalve gesnurk), kampen vaker met angst- en depressiesymptomen", zo luidt het.Voegen we daar nog aan toe dat zorgverstrekkers iets meer koffie drinken en minder alcohol gebruiken, minder roken en meer sporten dan niet-zorgverstrekkers. Het gebruik van beeldschermen is in beide groepen vergelijkbaar, al werken zorgverstrekkers vaker 's avonds thuis verder."Zorgverstrekkers werken nu eenmaal volgens specifieke uurroosters. Voor de paramedici zijn er recuperatieperiodes ingebouwd, maar voor artsen is dat niet het geval, al helemaal niet voor jonge assistenten. Maar dat is een eeuwig probleem, al worden werknemers over het algemeen nu wel beter beschermd dan 50 jaar geleden", stelt dr. Daniel Neu, hoofd van het slaaplabo van het CHU Brugmann en consultant in het Delta-Chirec ziekenhuis."We weten wel in theorie hoe we het probleem moeten aanpakken", gaat hij verder. "We weten welke impact slaaptekort heeft op de waakzaamheid, welke de risico's zijn voor de patiënten,... Maar het ziet er niet naar uit dat de situatie radicaal zal veranderen. Al ruim tien jaar zijn we bezig met chronobiologie. Met de bedrijfsartsen proberen we uurroosters uit te werken die overeenstemmen met de natuurlijke biologie. Jammer genoeg botsen we steeds op economische of logistieke beperkingen."Mensen die al jaren uit 's nachts werken, slagen er steeds vaker niet meer in om nog te recupereren. "Waarom? Omdat de flexibiliteit van de biologische klok met de tijd afneemt. De biologische functies worden stroever naarmate we ouder worden."Dokter Neu wijst ook op de opmars van de technologie, van de geconnecteerde toestellen. "Iedereen krijgt daar mee te maken, en voor sommigen is dat een bijkomende oorzaak van slaaptekort. Onder het mom van vereenvoudiging krijgen zorgverstrekkers een resem permanente elektronische interacties te verwerken."Net als de rest van de bevolking ondergaan zorgverstrekkers ten slotte ook gedragsveranderingen door de opkomst van social media, Netflix, enzovoort. "Of ik me zorgen maak over die tendens? Ja, want ik weet maar al te goed hoe belangrijk slaap is voor de goede werking van het centraal zenuwstelsel, de superieure en metabole functies. In enkele decennia tijd is de gemiddelde slaaptijd veel sterker gedaald dan wat het aanpassingsvermogen van het menselijk ras aankan", besluit de slaapexpert.(vertaling Veerle Caerels)