Pensioenleeftijd: Gezond langer werken?

When I'm sixty-four (The Beatles, 1967)Het is al een aantal jaren geleden, rond 2000, dat de ouder wordende werknemer in de belangstelling kwam te staan. De ontgroening, de vergrijzing en een hogere levensverwachting zorgen ervoor dat er allicht steeds langer gewerkt moet worden de komende tientallen jaren. In 2004 werd er een 'Ervaringsfonds' opgericht, waarin geld naar bedrijven ging die zich sterk maakten om projecten op te zetten voor de ouder wordende werknemers. Het fonds werd weer stopgezet in 2016, na een zeer bescheiden succes. De 'oudere werknemer' was vroeger een 40-plusser (definitie van de World Health Organization), maar dit is verschoven naar diegenen ouder dan 50 jaar.In de krant De Morgen verscheen op 10 maart 2025 een artikeltje over de pensioenleeftijd . Dit was naar aanleiding van de presentatie van de Visietekst nummer 23 'Gezond Langer Werken' van een KU Leuven Metaforum Werkgroep. De werkgroep opereert onder de naam 'Langer gezond werken' en is een interdisciplinaire denktank voor maatschappelijk debat. Het huidige debat over pensioen(leeftijd) past hier volledig in.In het krantenartikel wordt gesproken over 'de Scandinavische landen'. Al naargelang de definitie zijn dit Denemarken, Noorwegen en Zweden, eventueel aangevuld met Finland en IJsland. Het zijn vijf landen met een verschillende aanpak van het pensioenprobleem, mét bijbehorende verschillende pensioenleeftijden. Het is dus niet opportuun om deze landen over één kam te scheren. Finland bijvoorbeeld heeft als één van de eerste landen in Europa de gevolgen gezien van de vergrijzing. De Finse Professor Juhani Ilmarinen was in de vroege jaren tachtig pionier met het ontwikkelen van het gevalideerde meetinstrument, de 'Work Ability Index' (de Vlaamse versie draagt de naam 'Vragenlijst Arbeidsbelastbaarheid'(VAB).De visietekst besluit dat een integrale, holistische benadering, waarin flexibiliteit, preventie, ondersteuning en positieve beeldvorming, essentieel is om gezond langer werken te bevorderen (Metaforum-werkgroep, 2025). Er wordt nogal sloganesk gesproken over "grijs goud", "oud is niet oud, ziek is niet (over en) out", "pensioen als recht, niet als plicht", financiële prikkels om langer te werken (bv. pensioenbonus), de "zware beroepen" en vervroegd pensioen (reële versus officiële pensioenleeftijd).Duurzame inzetbaarheid en een leeftijdsbewust personeelsbeleid zijn de sleutelwoorden: op een vroeg tijdstip de juiste herscholing (naar een knelpuntberoep?), of een carrièreswitch naar aangepast werk voorzien voor de zwaardere beroepen. De meeste Belgische werkgevers geven de voorkeur aan werknemers die voor 100% hun arbeidsovereenkomst nakomen. Ander of aangepast werk, met een tijdelijk of definitief karakter, is vaak moeilijk bespreekbaar, ook voor oudere werknemers. De meeste voorbeelden die in de visietekst gegeven worden, zijn gemakkelijk te realiseren. In de praktijk is het voor vele andere beroepen (zeker in kmo's) geen sinecure.