...

Uit onderzoek blijkt dat 20% van de volwassenen in Nederland kampt met psychische problematiek. Het aantal doorverwijzingen vanuit de huisartspraktijk naar de geestelijke gezondheidszorg in de tweede lijn neemt er toe, met toegenomen wachttijden en minder goede toegankelijkheid tot gevolg. Psychiatrische consultaties in de eerste lijn worden er steeds vaker ingezet. Er is echter nog weinig bekend over hoe deze hulp in de praktijk vorm aanneemt, en wat de ervaringen van patiënten en zorgverleners zijn.Voor kwetsbare patiëntenEen Nederlands onderzoeksteam van geneeskundestudenten, huisartsen en een psychiater nam de databases door van drie huisartsenpraktijken in Nijmegen die de psychiatrische consultatie structureel hebben ingevoerd. In elk van de onderzochte huisartsenpraktijken is een psychiater een dagdeel per twee weken aanwezig. Het is de huisarts die 'selecteert' welke patiënten baat kunnen hebben bij een consultatie met de psychiater. Op basis van het gesprek schrijft de psychiater vervolgens een adviesbrief voor de huisarts die wordt verwerkt in het dossier van de patiënt. Wat waren de kenmerken van de patiënten in het onderzoek die voor psychiatrische consultatie 'doorverwezen' werden? Wat waren de consultvragen van de huisarts? Welke adviezen kregen de patiënten?Uit het dossieronderzoek kwam onder meer naar voren dat de bestudeerde huisartsenpraktijken consultatieve psychiatrie vooral inzetten bij patiënten met een psychiatrische voorgeschiedenis, meerdere psychiatrische diagnoses en actueel psychofarmacagebruik. De consultvraag betrof meestal medicatie- of behandeladvies. "Hieruit kunnen we concluderen dat consultatieve psychiatrie met name voor de kwetsbaarste psychiatrische patiënten van waarde is", aldus de auteurs. Verder bleek dat de psychiater vaak een veel breder advies geeft voor deze patiënten met meervoudige problematiek dan aanvankelijk de consultvraag is. Iets wat volgens de onderzoekers gewaardeerd wordt door zowel patiënt als verwijzer. Veilig gevoel voor de patiëntNaast een databaseonderzoeken namen de onderzoekers ook 15 diepte-interviews van o.m. patiënten, huisartsen en psychiaters. De patiënten in het onderzoek gaven aan dat de setting van de huisartspraktijk veel laagdrempeliger is vergeleken met een tweedelijns ggz-instelling. Ook vonden ze aangenaam dat er geen verwijsbrieven aan te pas komen en dat het consult over het algemeen snel gepland en uitgevoerd kan worden. Voorts vertelden de patiënten dat een verwijzing binnen de vertrouwde huisartspraktijk, in plaats van naar een instelling elders, hen een veilig gevoel gaf. Ook de geïnterviewde zorgverleners waren van mening dat een doorverwijzing (naar een onbekende arts) als een drempel kan worden ervaren door psychiatrische patiënten met vertrouwensproblemen.Dat patiënten vertrouwd kunnen raken met de psychiater en daardoor willen blijven terugkomen, noemden de zorgverleners een risico. Dit is immers niet de bedoeling van consultatieve psychiatrie. Ze benadrukten daarom de noodzaak van goede uitleg en met de verwachtingen van patiënten kunnen om te gaan.Meerwaarde voor huisartsenpraktijkAlle geïnterviewden vonden de kennis van de psychiater waardevol binnen de huisartspraktijk, vooral dan bij meer complexe casussen met multimorbiditeit. "De psychiater weet hoofd- van bijzaken te onderscheiden, heeft een goed beeld van het zeer ingewikkelde en gefragmenteerde ggz-landschap en weet zo patiënten naar de passende instelling door te verwijzen", besluiten de onderzoekers op basis van de interviews.Wanneer doorverwijzing niet nodig was, gaf de psychiater psycho-educatie en medicatieadvies. Aan de patiënten gaf dit houvast, klinkt het.Zowel de psychiaters als huisartsen in de studie noemden de consultatieve psychiatrie leerrijk. "Zeker als dat om een medicatieadvies gaat, je ziet daar gewoon patronen in dus je gaat dat steeds minder vaak nodig hebben in die zin. Er zullen altijd vragen overblijven hoor, daar gaat het niet om, maar er treedt wel degelijk een leereffect op", zo verwoordde een geïnterviewde huisarts het.In Vlaanderen biedt 'brede eerstelijnspraktijk' het Halmaalhuis in Sint-Truiden (zie Artsenkrant van 25 mei 2023) psychiatrische consulten aan.