Moet elke zichzelf respecterende organisatie een prijs uitreiken, als uitdrukking van zijn bestaansrecht? Het is een moeilijke vraag, want ze refereert naar meerwaarde.

Soms passeren de prijzen en hun laureaten geruisloos, wat jammer is. Ongetwijfeld zit er een mooie filosofie achter en nog meer goede bedoelingen. Andere prijzen halen met veel toeters en bellen alle media. Maar heeft een prijs die veel aandacht krijgt, ook inhoudelijk een belangrijke betekenis? We moeten die vraag durven te stellen en proberen te beantwoorden.

De Pi-kwadraatprijs is de prijs voor Psychiatrische Innovatieve Initiatieven. De prijs werd in het leven geroepen om mensen die slimme, out-of-the-box initiatieven in de geestelijke gezondheidszorg hebben ontwikkeld, in de bloemetjes te zetten. Om de 2 jaar, op het Vlaams GGZ-congres, wordt die uitgereikt. Een prijs voor psychiatrische initiatieven die vooral op maatschappelijk vlak relevant zijn, is dat zinvol?

De eerste laureaat, in 2016, was wijlen Professor Guido Pieters. Hij kreeg de prijs voor zijn inspanningen voor ambulantisering en outreachbehandeling in de geestelijke gezondheidszorg. De knipoog naar zijn naam in de prijs, maakt dat we hem altijd zullen blijven herinneren als een pionier. In 2018 kreeg Ann Callebert de Pi-kwadraatprijs, voor haar unieke insteek om euthanasie bij psychisch lijden te bekijken vanuit herstelperspectief.

De meest recente winnaar van de prijs was Guy Tegenbos, in 2021. De man die 3 jaar eerder op dit congres opriep om de krachten te verenigen en een Staten-Generaal van de Geestelijke Gezondheid op te richten. Een Staten-Generaal van alle actoren in de geestelijke gezondheidszorg, die eensgezind strijden voor een betere positionering van de sector, met een verbeterd welzijn van de psychisch kwetsbare patiënt als enige doel. De Staten-Generaal is 4 jaar na zijn oproep een vaste waarde in de belangenbehartiging van de sector geworden, waar de overheid een waardevolle partner in vindt. Een derde grote vergadering in maart 2023 is in volle voorbereiding.

Heeft een prijs die veel aandacht krijgt, ook inhoudelijk een belangrijke betekenis?

Het organiserend comité van het 11de GGZ-congres heeft zich in de besluitvorming voor de toekenning van de vierde Pi-kwadraatprijs laten leiden door de huidige tendensen van wokeness, alertheid voor ongelijkheid en het bestrijden van maatschappelijk onrecht. Naast de maatschappelijke relevantie, is er ook een medisch belang. Onrechtvaardigheid, discriminatie en stigma zijn factoren die leiden tot slechte geneeskunde.

Psychotrauma is de olifant in de kamer van de geestelijke gezondheidszorg. De prevalentie van psychotrauma is erg groot maar de impact ervan wordt permanent onderschat. De Wereldgezondheidsorganisatie becijferde dat 1 op 4 kinderen fysiek wordt mishandeld, 1 op 5 meisjes seksueel misbruikt, en 1 op 3 vrouwen gedurende haar leven slachtoffer wordt van agressie door haar partner. Elke vorm van interpersoonlijk geweld vergroot de kans op de ontwikkeling van een posttraumatische stress-stoornis. Verkrachting, andere vormen van seksueel geweld en stalking dragen het hoogste risico tot trauma-gerelateerde pathologie. Psychotrauma vergroot bovendien de kans op andere, ernstige psychopathologie, zoals zelfbeschadigend gedrag en suïcidaliteit, psychose, depressie, middelenmisbruik en een verstoorde persoonlijkheidsontwikkeling.

Voor het slachtoffer is psychotrauma een schaamtebeladen gebeurtenis. Het gevoel van niet in staat geweest te zijn om de psychische dreun op te vangen en een plaats te geven, maakt de gevoelens van onmacht nog groter en bedreigender. Niet alleen het psychisch leven lijdt, ook het lichaam capituleert: herbelevingen, nachtmerries, gevoelens van verdoofd zijn, eetproblemen, prikkelbaarheid, angst en depressie staan centraal.

Patiënten vinden het vaak onmogelijk om woorden te geven aan hetgeen hen is overkomen. Psychotrauma is zoals een dementor in de wereld van Harry Potter. Het zuigt alle geluk weg uit de beleving van de persoon, zodat die alleen nog kan denken aan het ergste dat hem of haar ooit is overkomen.

Er moet meer aandacht komen voor psychotrauma: bewustwording en kennis erover

Psychotrauma is bovendien een bedreiging voor de volksgezondheid. Het is een wijdverspreid destructief fenomeen, dat aanleiding geeft tot lijden en verminderd functioneren. Het heeft impact op de maatschappij in zijn geheel, door de substantiële financiële kost in de gezondheidszorg, het verlies van mensen en economisch potentieel.

Het goede nieuws evenwel is dat er behandeling mogelijk is, én preventie. Er moet meer aandacht komen voor psychotrauma: bewustwording en kennis erover. Het is belangrijk dat jongeren assertiviteit aangeleerd wordt als het gaat over grenzen aangeven. Er moeten antipestcampagnes komen, antistalking maatregelen en vanaf jonge leeftijd leren dat er ook digitale grenzen zijn.

Daarom heeft het organiserend comité van het elfde GGZ-congres beslist om de Pi-kwadraatprijs 2022 toe te kennen aan 2 vrouwen, die zich geweldloos, maar dapper en krachtdadig hebben ingezet tegen het onrecht van grensoverschrijdend gedrag.

Maaike Cafmeyer en Ella-June Henrard hebben woorden gegeven aan het onzegbare. Ze weigerden om de machteloosheid te blijven aanvaarden, en wilden de controle terugkrijgen. Hun zoektocht naar de juiste weg om begrip te krijgen en herstel te bewerkstelligen, was geen wandeling in het park. Maar ze hielden vol. Door mee te gaan in een juridische procedure waarvoor ze zelf niet gekozen hebben, hebben ze zich vrijwillig overgegeven aan nieuwe vormen van agressie, vanuit de onwrikbare hoop dat de toekomst er voor andere vrouwen veiliger op kon worden.

Maaike en Ella-June zijn per definitie heldinnen: vanuit een zwakkere positie en gevaar voor het verlies van hun eigen integriteit, hebben ze moed en zelfopoffering getoond voor een groter maatschappelijk belang. Daarmee hebben ze veel traumaslachtoffers een hart onder de riem gestoken, en daders op hun plek gezet. Ze hebben getoond dat er andere wegen mogelijk zijn, met alle persoonlijke en maatschappelijke consequenties van dien.

Ten slotte is er nog een andere, waardevolle troef om de prijs aan deze 2 dames toe te kennen: actrices en GGZ-professionals doen wezenlijk hetzelfde. Mensen helpen om op een andere manier naar de moeilijke dingen in het leven te kijken.

Een prijs die mensen beloont voor moed, volharding en doorzettingsvermogen, niet in functie van het eigenbelang, maar voor de toekomst van volgende generaties. Een prijs voor mensen die hun comfortzone volledig opgeven, om de dromen en het geluk van anderen meer kansen te geven, mag dat? De vraag stellen, is ze beantwoorden.

Moet elke zichzelf respecterende organisatie een prijs uitreiken, als uitdrukking van zijn bestaansrecht? Het is een moeilijke vraag, want ze refereert naar meerwaarde. Soms passeren de prijzen en hun laureaten geruisloos, wat jammer is. Ongetwijfeld zit er een mooie filosofie achter en nog meer goede bedoelingen. Andere prijzen halen met veel toeters en bellen alle media. Maar heeft een prijs die veel aandacht krijgt, ook inhoudelijk een belangrijke betekenis? We moeten die vraag durven te stellen en proberen te beantwoorden. De Pi-kwadraatprijs is de prijs voor Psychiatrische Innovatieve Initiatieven. De prijs werd in het leven geroepen om mensen die slimme, out-of-the-box initiatieven in de geestelijke gezondheidszorg hebben ontwikkeld, in de bloemetjes te zetten. Om de 2 jaar, op het Vlaams GGZ-congres, wordt die uitgereikt. Een prijs voor psychiatrische initiatieven die vooral op maatschappelijk vlak relevant zijn, is dat zinvol?De eerste laureaat, in 2016, was wijlen Professor Guido Pieters. Hij kreeg de prijs voor zijn inspanningen voor ambulantisering en outreachbehandeling in de geestelijke gezondheidszorg. De knipoog naar zijn naam in de prijs, maakt dat we hem altijd zullen blijven herinneren als een pionier. In 2018 kreeg Ann Callebert de Pi-kwadraatprijs, voor haar unieke insteek om euthanasie bij psychisch lijden te bekijken vanuit herstelperspectief. De meest recente winnaar van de prijs was Guy Tegenbos, in 2021. De man die 3 jaar eerder op dit congres opriep om de krachten te verenigen en een Staten-Generaal van de Geestelijke Gezondheid op te richten. Een Staten-Generaal van alle actoren in de geestelijke gezondheidszorg, die eensgezind strijden voor een betere positionering van de sector, met een verbeterd welzijn van de psychisch kwetsbare patiënt als enige doel. De Staten-Generaal is 4 jaar na zijn oproep een vaste waarde in de belangenbehartiging van de sector geworden, waar de overheid een waardevolle partner in vindt. Een derde grote vergadering in maart 2023 is in volle voorbereiding.Het organiserend comité van het 11de GGZ-congres heeft zich in de besluitvorming voor de toekenning van de vierde Pi-kwadraatprijs laten leiden door de huidige tendensen van wokeness, alertheid voor ongelijkheid en het bestrijden van maatschappelijk onrecht. Naast de maatschappelijke relevantie, is er ook een medisch belang. Onrechtvaardigheid, discriminatie en stigma zijn factoren die leiden tot slechte geneeskunde. Psychotrauma is de olifant in de kamer van de geestelijke gezondheidszorg. De prevalentie van psychotrauma is erg groot maar de impact ervan wordt permanent onderschat. De Wereldgezondheidsorganisatie becijferde dat 1 op 4 kinderen fysiek wordt mishandeld, 1 op 5 meisjes seksueel misbruikt, en 1 op 3 vrouwen gedurende haar leven slachtoffer wordt van agressie door haar partner. Elke vorm van interpersoonlijk geweld vergroot de kans op de ontwikkeling van een posttraumatische stress-stoornis. Verkrachting, andere vormen van seksueel geweld en stalking dragen het hoogste risico tot trauma-gerelateerde pathologie. Psychotrauma vergroot bovendien de kans op andere, ernstige psychopathologie, zoals zelfbeschadigend gedrag en suïcidaliteit, psychose, depressie, middelenmisbruik en een verstoorde persoonlijkheidsontwikkeling. Voor het slachtoffer is psychotrauma een schaamtebeladen gebeurtenis. Het gevoel van niet in staat geweest te zijn om de psychische dreun op te vangen en een plaats te geven, maakt de gevoelens van onmacht nog groter en bedreigender. Niet alleen het psychisch leven lijdt, ook het lichaam capituleert: herbelevingen, nachtmerries, gevoelens van verdoofd zijn, eetproblemen, prikkelbaarheid, angst en depressie staan centraal. Patiënten vinden het vaak onmogelijk om woorden te geven aan hetgeen hen is overkomen. Psychotrauma is zoals een dementor in de wereld van Harry Potter. Het zuigt alle geluk weg uit de beleving van de persoon, zodat die alleen nog kan denken aan het ergste dat hem of haar ooit is overkomen.Psychotrauma is bovendien een bedreiging voor de volksgezondheid. Het is een wijdverspreid destructief fenomeen, dat aanleiding geeft tot lijden en verminderd functioneren. Het heeft impact op de maatschappij in zijn geheel, door de substantiële financiële kost in de gezondheidszorg, het verlies van mensen en economisch potentieel. Het goede nieuws evenwel is dat er behandeling mogelijk is, én preventie. Er moet meer aandacht komen voor psychotrauma: bewustwording en kennis erover. Het is belangrijk dat jongeren assertiviteit aangeleerd wordt als het gaat over grenzen aangeven. Er moeten antipestcampagnes komen, antistalking maatregelen en vanaf jonge leeftijd leren dat er ook digitale grenzen zijn. Daarom heeft het organiserend comité van het elfde GGZ-congres beslist om de Pi-kwadraatprijs 2022 toe te kennen aan 2 vrouwen, die zich geweldloos, maar dapper en krachtdadig hebben ingezet tegen het onrecht van grensoverschrijdend gedrag. Maaike Cafmeyer en Ella-June Henrard hebben woorden gegeven aan het onzegbare. Ze weigerden om de machteloosheid te blijven aanvaarden, en wilden de controle terugkrijgen. Hun zoektocht naar de juiste weg om begrip te krijgen en herstel te bewerkstelligen, was geen wandeling in het park. Maar ze hielden vol. Door mee te gaan in een juridische procedure waarvoor ze zelf niet gekozen hebben, hebben ze zich vrijwillig overgegeven aan nieuwe vormen van agressie, vanuit de onwrikbare hoop dat de toekomst er voor andere vrouwen veiliger op kon worden. Maaike en Ella-June zijn per definitie heldinnen: vanuit een zwakkere positie en gevaar voor het verlies van hun eigen integriteit, hebben ze moed en zelfopoffering getoond voor een groter maatschappelijk belang. Daarmee hebben ze veel traumaslachtoffers een hart onder de riem gestoken, en daders op hun plek gezet. Ze hebben getoond dat er andere wegen mogelijk zijn, met alle persoonlijke en maatschappelijke consequenties van dien. Ten slotte is er nog een andere, waardevolle troef om de prijs aan deze 2 dames toe te kennen: actrices en GGZ-professionals doen wezenlijk hetzelfde. Mensen helpen om op een andere manier naar de moeilijke dingen in het leven te kijken. Een prijs die mensen beloont voor moed, volharding en doorzettingsvermogen, niet in functie van het eigenbelang, maar voor de toekomst van volgende generaties. Een prijs voor mensen die hun comfortzone volledig opgeven, om de dromen en het geluk van anderen meer kansen te geven, mag dat? De vraag stellen, is ze beantwoorden.