Eind 2024 stond Instagram in het teken van Peanut (2017-2024), een eekhoorn die (illegaal) werd gehouden als huisdier en mogelijk besmet was met rabiës (CBS News).
New York State en bij uitbreiding de ganse globe stonden in rep en roer. Republikeinen vs. Democraten (Trump, Kamala Harris), bedreigingen met bommen, geweld tegen staatsambtenaren: niets ontbrak. A star was born. 15 minutes of fame voor een eekhoorn. (De eekhoorn wordt vaak als schattig beschouwd, maar is in werkelijkheid een agressief beestje.)
Deze situatie roept natuurlijk herinneringen op. In 2020 werd asielkitten Lee uit Peru naar België gesmokkeld door psychologiestudente Selena Ali. Het werd een twistappel: het al dan laten inslapen van de kat op vraag van het Federaal Agentschap voor de Voedselveiligheid (FAVV) versus "Laat Lee Leven". Want de drie maanden quarantaine na de rabiësvaccinatie in het land van herkomst was niet nageleefd.
Onderduiken, allerlei petities, ministeriële tussenkomsten van Weyts (Dierenwelzijn) en Ducarme (FAVV), een interruptie van dierenrechtenorganisatie GAIA passeerden allemaal de revue. De woordvoerster van het FAVV kreeg zelfs doodsbedreigingen.
Rabiës of hondsdolheid is een ziekte die tot de verbeelding spreekt (zie tal van boeken, films, documentaires, ...). Bij deze zoönose denken we aan vleermuizen die in de haren vliegen, en niet zozeer aan honden (of eekhoorns). Nochtans gebeurt driekwart van de besmettingen via een hondenbeet. Vijfennegentig procent van de gevallen doet zich voor in Afrika en Azië.
Gemiddeld wordt er 1 rabide dier per jaar geïmporteerd in de Europese Unie. Daarom gelden er strenge importregels. In België werd in 2001 het laatste besmet dier geïmporteerd.
Voor dolfijnen, walvissen, panda's, koala's wordt er eerder in de bres gesprongen dan voor vleermuizen, slangen en ratten
Hondsdolheid is een onderschatte en zeer dodelijke virusinfectie. Vooral in Azië, Afrika en Zuid-Amerika vallen er nog meer dan 50.000 slachtoffers per jaar. In de andere delen van de wereld is de ziekte onder controle door het vaccineren van honden en katten. Daarenboven is er een streng surveillancesysteem dat toeziet op import van dieren uit landen waar rabiës nog endemisch is.
Ieder risico, hoe klein ook, moet vermeden worden. Onder de experten is daarover eensgezindheid. Er moet in een kort tijdsbestek gehandeld worden in afwachting van verdere diagnostiek (RIVM, Infectieziekten Bulletin, November 2024).
De publieke opinie daarentegen spartelt meestal stevig tegen. De emoties en sentimenten lopen hoog op. De tweespalt tussen volksgezondheid en dierenwelzijn komt op de voorgrond te staan. De redenen voor het invoeren van stringente, strikte en strenge regels en maatregelen moeten daarom klaar en duidelijk gemaakt en uitgelegd worden aan de ganse bevolking.
Voor dolfijnen, walvissen, panda's, koala's wordt er eerder in de bres gesprongen dan voor vleermuizen, slangen en ratten. Of hoe een mooi snoetje niet alleen bij de mens werkt! De discriminatie door de mens tussen wezens op basis van hun soort (waarbij de mens niet als diersoort wordt beschouwd) heet speciësisme.
Vermenselijking (antropoformisme) is dan weer het toekennen van menselijke eigenschappen aan niet-menselijke wezens. Daarbij wordt er vaak voorbijgegaan aan het feit dat andere soorten eigen behoeftes en eigenschappen hebben, en geen "mensjes in dierenverpakking" of "medemensen" zijn.
Staat de mens dan boven alle andere soorten? Is een dierenleven ondergeschikt aan een mensenleven? Het blijft voer voor ethische en filosofische discussies.