'Mensen zijn opnieuw bang voor een verkoudheid'

Hoe de covid-pandemie verder evolueert, hangt volgens Marc Van Ranst deels af van wat griep en covid samen doen. "Dat lijkt mee te vallen. Er is wat griep in Europa maar nog niet veel. Niks ongewoon. De transportband van het zuidelijk naar het noordelijk halfrond werkt ook veel trager. Er zijn minder vluchten. Je ziet influenza B nu wat op gang komen in China en twee opeenvolgende seizoenen was er in Australië heel weinig griep. Dat kan dus meevallen. De kans op een nieuwe pandemie is ook klein want het gaat om oude griepvirussen (H3N2, influenza B). Even had ik schrik, de natuur houdt niet van een vacuüm. En als er echt niks is, houdt dat een onvoorspelbaar risico in op wat weer naar boven kan komen. Maar dat is van de baan." "We weten hoe we griep kunnen voorkomen maar niet hoe we coronavirussen kunnen voorkomen", aldus de professor. "Wat we deden voor corona helpt veel beter tegen griep dan tegen corona. Wel zijn alle andere infectieziekten, RSV en de verkoudheden, terug. We hadden de langste periode zonder verkoudheden uit ons leven. Heel opmerkelijk. Men is dat niet meer gewoon, mensen schrikken terug van een verkoudheid. Het past in de context van de pandemie, de eerste symptomen zijn vergelijkbaar." De coronacijfers evolueren ongunstig. Leidt dat tot een nieuwe lockdown? Marc Van Ranst: "De politieke besluitvorming om tot een lockdown of tot echt efficiënte maatregelen te komen, verloopt in schuifjes. Sneller is politiek niet haalbaar. In de voorbije 25 overlegcomités/veiligheidsraden zie je een aantal patronen. Zo is er nog nooit een maand zonder geweest. Voor eind 2021 volgen er dus nog één of twee, ook al zegt men nu dat de volgende pas in januari is. Veel tijd gaat verloren. Of er wordt goed over nagedacht, zo kan je het ook noemen. Maar het is niet omdat één minister voor een lockdown is dat de rest volgt. Het gaat over draagvlak. Politici gaan zover als ze denken dat de mensen meegaan. En het draagvlak om wat meer dicht te doen is groter dan wat politici nu denken. Als de bevolking vindt dat het tijd is om iets te doen, dan reageren politici. Virologen die dat vragen, maken geen indruk. Je kan zeggen: dat is democratie. Ja, maar efficiënt is het niet." Dat de boosterprik er niet vlugger is, schrijft minister Vandenbroucke op het conto van de Hoge Gezondheidsraad. Hij wijst naar de professoren Johan Neyts en Isabelle Leroux-Roels. Marc Van Ranst is niet onder de indruk: "Daar zou ik een aantal dingen op kunnen zeggen maar dat ga ik niet doen. Spijtig voor jullie. Anderzijds is er al langer een ethisch strijdveld. De WHO vraagt zich af hoe ethisch het is om mensen die toch al een zekere bescherming hebben een derde vaccin te geven. Terwijl in vele landen zelfs de risicogroepen nog niet gevaccineerd zijn. We moeten trouwens niet rouwig zijn over de vaccins die we naar de ontwikkelingslanden stuurden." Momenteel is er geen tekort aan vaccins. "Wel", dixit Marc Van Ranst, "stelt zich een logistiek probleem om de vaccins zo snel mogelijk in de armen te krijgen. Huisartsen kunnen daarin een rol spelen als ze allemaal samen een massa-vaccinatienamiddag zouden organiseren." Hij verwijst naar de manier waarop de Spaanse griep in 2009 werd aangepakt. "Dat ging heel vlot. Probleem is wel dat vaccins bewaren bij min 70 niet kan in een normale huisartsenpraktijk. Al moet het mogelijk zijn om ze centraal te verdelen naar de huisartsen, dat is geen man naar de maan sturen. Maar de vaccinatiecampagne voor de eerste twee shots verliep goed. Politici onthouden dat. Sowieso had men de vaccinatiecentra beter allemaal opengehouden voor de komende herhalingsoefening. Voor die derde prik had ik trouwens een deltavaccin verwacht. Ik had er zelfs even op willen wachten. De technische aanpassing is niet moeilijk. Maar bon, als je de cijfers bekijkt van Griekenland en andere landen dan is de bescherming tegen delta na de derde prik zeer hoog." Of er een jaarlijkse corona-herhalingsprik komt, valt moeilijk te voorspellen, zegt de Leuvense viroloog. "In een eerste fase - waar we nu volop inzitten - doen we dat best elk jaar. Maar het spreekt niet voor zich dat het zo moet blijven gebeuren. De mutatiesnelheid van corona evolueert wat trager dan van griep. En eenmaal een 'steady state' bereikt, is de mutatiemotor minder en val je terug op een vaccinatie om de zoveel - zijnde twee, drie, vijf... - jaar. Dat weten we niet." De kans dat er ooit een gemengd griep/covid-19-vaccin komt, is reëel. Marc Van Ranst: "De combinatie is technisch niet onmogelijk. Het gaat er wel komen maar je moet het kunnen testen en dat vergt een griepseizoen. Dat hebben we niet. Het is dus niet zo eenvoudig. Als er ook voor griep mRNA-vaccins zijn, wordt het makkelijker. Een echte kwantumsprong maken we pas als we de efficaciteit van de mRNA-vaccins tegen covid bij ouderen ook zouden halen voor influenza."