...

In een bijdrage in The New England Journal of Medicine beschrijven drs. Harlan M. Krumholz en Joanne Waldstreicher enkele initiatieven die pleiten voor het delen van data uit medisch onderzoek. Zo is het beleid bij de Bill en Melinda Gates Foundation dat de data van gepubliceerd onderzoek openlijk en onmiddellijk beschikbaar worden gesteld. Een recent voorstel van het International Committee of Medical Journal Editors (ICMJE) wil het delen van medische gegevens versnellen en een "cultuur van open wetenschap" creëren. Volgens het comité hebben onderzoekers namelijk "de ethische plicht" om data uit interventionele klinische trials te delen. Vanuit die gedachtegang wil ICMJE enkele voorwaarden verbinden aan de publicatie van dergelijke trials in haar medische tijdschriften. Zo schrijven ze dat onderzoekers de geanonimiseerde patiëntgegevens die ze gebruikt hebben voor analyses in hun onderzoek binnen de 6 maanden na publicatie beschikbaar stellen voor ander onderzoek. Een strenger beleid dus dan bij de Gates Foundation. Daarnaast moeten auteurs bij hun studie een plan toevoegen dat verduidelijkt hoe de data van hun onderzoek kunnen gedeeld worden, aldus ICMJE. "Het voorstel van ICMJE kan de wetenschappelijke cultuur grondig veranderen, waarbij het delen van data de norm wordt", oordelen Harlan M. Krumholz en Joanne Waldstreicher. In 2004 kondigde ICMJE reeds aan dat haar tijdschrift-leden alleen die klinische trials zouden publiceren die geregistreerd zijn voor de eerste patiënt zich heeft aangemeld. Het initiatief hervormde klinisch onderzoek in de zin dat onderzoekers hun studie-opzet publiekelijk moesten bekendmaken voor aanvang van hun studie.De reacties op het nieuwe voorstel zijn gemengd. Hoewel de meeste partijen positief reageren, stellen sommige zich vragen bij de praktische haalbaarheid ervan. Hoe zit het bijvoorbeeld met de privacy van de patiënten, wiens gegevens opnieuw gebruikt zullen worden? In een andere bijdrage in NEJM reageert The International Consortium of Investigators for Fairness in Trial Data Sharing op het voorstel van de ICMJE. Zij vinden het geen goed idee om binnen de zes maanden na publicatie al de data uit onderzoek beschikbaar te stellen. "De belangrijkste motivatie voor onderzoekers om gerandomiseerde, gecontroleerde trials uit te voeren is immers de mogelijkheid om na het eerste rapport nog verschillende artikels te publiceren. Als deze onderzoekers niet meer exclusief toegang hebben tot deze data, en moeten concurreren met anderen die niet hebben bijgedragen tot het eerste ondezoek, zal hun motivatie afnemen", oordeelt het consortium. Het risico bestaat volgens hen ook dat onderzoekers de publicatie van de eerste resultaten uitstellen, om rustig aan de tweede reeks artikels te kunnen werken.Met zijn voorstel wil het ICMJE het vertrouwen in klinische trials vergroten, bijvoorbeeld omdat het openbaar maken van data het mogelijk maakt om onderzoek te analyseren en de resultaten te bevestigen. Maar er is geen garantie dat dit ook effectief gebeurt, oordeelt het consortium For Fairness in Trial Data Sharing. Het stelt dan ook voor om het voorstel van ICMJE aan te passen. Zo mogen patiëntendata pas 2 jaar na publicatie beschikbaar zijn om te delen. Voor elk jaar dat het oorspronkelijke onderzoek in beslag genomen heeft komen daar nog eens zes maanden bij, met een maximum van 5 jaar. Om het vertrouwen van lezers in de gepubliceerde data te vergroten, is het bovendien aangewezen dat een onafhankelijk statisticus de resultaten voor publicatie bevestigt. Tot slot moet al wie toegang wil tot de data de oorspronkelijke onderzoekers financieel compenseren voor hun inspanningen.