Deze titelsong van Elton John kwam spontaan bij me op toen ik mijn gedachten ordende om deze bijdrage te leveren bij het overlijden van Brenda Froyen.

Een in memoriam? Anderen zijn daar beter voor geplaatst. Een hagiografie? Dit zou onrecht doen aan Brenda als mens van vlees en bloed maar ook aan de schok die haar overlijden heeft doen golven door de geestelijke gezondheidszorg.

Ik had het geluk haar te mogen ontmoeten en met haar te hebben samengewerkt.

Haar krachtbron was fragiliteit. Wat ze heeft meegemaakt aan mistoestanden is algemeen bekend. Dit hoeft hier niet meer herhaald te worden. Maar er is meer dan dat. Het 'Indignez-vous!' van Stéphane Hessel was wat haar dreef. Haar verontwaardiging was niet enkel een aanklagen, maar ook een roep om veranderingen in de psychiatrie. Vanaf de eerste woorden die ze schreef én voordrachten in binnen- en buitenland zette ze de toon, toonde ze de weg. Ze was een baken en een boei.

Een baken. Ze kon scherp uit de hoek komen en zeggen waar het op stond, onverbloemd. Te vuur en te zwaard verzette ze zich tegen onrecht en wantoestanden. Tegelijkertijd getuigde dit van haar grote betrokkenheid op het reilen en zeilen in de geestelijke gezondheidszorg. Ze had het immers aan de lijve ondervonden, ze kende het door en door. Ze wist de pijnpunten, soms pijnlijk voor anderen, te 'declareren'. Daar was ze sterk in. Je moet het maar doen, en zij deed dat. Ze handelde uit liefde voor de gekwetste mens - die we allen zijn.

Een boei. Ze was 'geboeid' in en door het psychiatrische wel en wee. Voor velen die het zelf hebben meegemaakt, was ze een toevlucht, een aanspreekpunt én een steunpunt. Als één van de oprichters van psychosenet.be zorgde ze voor een digitaal platform die een stem gaf aan de stemloze en woorden aan de sprakeloze.

Haar strijd en gedrevenheid voor een menselijke psychiatrie (zou dit geen pleonasme moeten zijn?) leverde haar heftige kritiek op, regelmatig en dit vanuit verschillende hoeken. Een culminatie daarvan beschrijft ze in haar boek Ben ik dan nu weer normaal? Voor wie het nalezen wil, vooral in hoofdstukken 36 en 37.

Als experte bij de Hoge Gezondheidsraad maakte ze deel uit van onze werkgroep die een advies publiceerde over DSM-5. De reacties van veel patiëntengroepen en de internationale commentaren op dit advies waren hoofdzakelijk positief. De reactie van de Vlaamse Vereniging van Psychiaters (VVP), met name van het bestuur, was heftig - om niet te zeggen furieus.

Op een debatavond kort na de publicatie van dit rapport was Brenda ontdaan en ontredderd. 'Het leek alsof ik in de woestijn stond te roepen, alsof ik het jongetje was dat riep dat de keizer écht geen kleren aan had' (p. 199). Op de officiële voorstelling van het advies een tijd later (net voor de pandemie uitbrak) was Brenda dan weer openhartig, open en hartig. Toen werd me duidelijk hoe traumatiserend en hartverscheurend deze reacties voor haar waren. Het raakte aan de kern van de dingen waar ze mee bezig was. Ze is ten slotte zoals ieder van ons ook maar een mens. We're only human after all. Gelukkig was er steeds de ondersteuning van leden van de experten-werkgroep.

Brenda, je bleef verder zoeken, nieuwe wegen, andere carrière, kinderboeken. Je veelzijdigheid was wellicht ook een houvast om overeind te blijven.

Lucebert schreef het al: 'alles van waarde is weerloos'. Je was als een seismograaf. Je liet het niet bij objectieve vaststellingen. Je peilde dieper naar wat er leeft bij mensen in de geestelijke gezondheidszorg. En dit niet alleen bij patiënten maar ook bij hulpverleners. Je voelde de rillingen en trillingen. Was je er tegen bestand? Een seismograaf vangt schokken op. Jij ook, de schokken van zoveel anderen. Zelf ben je ook meermaals geschokt geweest door mens-onwaardige drama's. Wie is daar tegen bestand?

Lucebert schreef het al: 'alles van waarde is weerloos'.

Nu je er niet meer bent, zou ik twee vragen willen formuleren, om het belang en betekenis die je had, levendig te houden.

Een vraag aan de collega's van de VVP. Het eerste persoonsperspectief in de psychiatrie stelt de patiënt op de eerste plaats: de psychiater is er en werkt voor de patiënt. Hierbij dragen we een persoonlijke verantwoordelijkheid, maar moeten we niet gelijk nadenken over hoe we deze benadering structureel of institutioneel inbedden in de VVP?

Een vraag aan Psyche, een onmisbaar forum in het landschap van de Vlaamse geestelijke gezondheidszorg. Is het mogelijk een 'Prijs Brenda Froyen' te creëren? Toe te kennen aan de persoon of organisatie die zich inzet om het eerste persoonsperspectief centraal te stellen. Niet te vergeten dat eveneens familieleden en naasten er deel van uitmaken.

Love lies bleeding in your hands zong Elton John. Het bovenstaande toont aan hoe toepasbaar dit lied is voor Brenda.

Sarah Vandekerckhove schrijft in De Morgen van 9 oktober 2024 in haar ontroerende bijdrage: 'Het heeft een monddode groep mensen een stem gegeven. Het heeft ervoor gezorgd dat professionelen - zowel in de geestelijke gezondheidszorg als in het onderwijs - zichzelf in vraag zijn beginnen te stellen.

Veerle Beel citeert in haar bijdrage aan De Standaard van woensdag 9 oktober Stijn Vanheule: "Laat haar dood een aansporing zijn om collectief in eigen boezem te kijken, hoe we de zorg aan mensen met een psychiatrische aandoening kunnen vermenselijken."

Inderdaad. Love lies bleeding in our hands.

Deze titelsong van Elton John kwam spontaan bij me op toen ik mijn gedachten ordende om deze bijdrage te leveren bij het overlijden van Brenda Froyen. Een in memoriam? Anderen zijn daar beter voor geplaatst. Een hagiografie? Dit zou onrecht doen aan Brenda als mens van vlees en bloed maar ook aan de schok die haar overlijden heeft doen golven door de geestelijke gezondheidszorg.Ik had het geluk haar te mogen ontmoeten en met haar te hebben samengewerkt. Haar krachtbron was fragiliteit. Wat ze heeft meegemaakt aan mistoestanden is algemeen bekend. Dit hoeft hier niet meer herhaald te worden. Maar er is meer dan dat. Het 'Indignez-vous!' van Stéphane Hessel was wat haar dreef. Haar verontwaardiging was niet enkel een aanklagen, maar ook een roep om veranderingen in de psychiatrie. Vanaf de eerste woorden die ze schreef én voordrachten in binnen- en buitenland zette ze de toon, toonde ze de weg. Ze was een baken en een boei.Een baken. Ze kon scherp uit de hoek komen en zeggen waar het op stond, onverbloemd. Te vuur en te zwaard verzette ze zich tegen onrecht en wantoestanden. Tegelijkertijd getuigde dit van haar grote betrokkenheid op het reilen en zeilen in de geestelijke gezondheidszorg. Ze had het immers aan de lijve ondervonden, ze kende het door en door. Ze wist de pijnpunten, soms pijnlijk voor anderen, te 'declareren'. Daar was ze sterk in. Je moet het maar doen, en zij deed dat. Ze handelde uit liefde voor de gekwetste mens - die we allen zijn.Een boei. Ze was 'geboeid' in en door het psychiatrische wel en wee. Voor velen die het zelf hebben meegemaakt, was ze een toevlucht, een aanspreekpunt én een steunpunt. Als één van de oprichters van psychosenet.be zorgde ze voor een digitaal platform die een stem gaf aan de stemloze en woorden aan de sprakeloze.Haar strijd en gedrevenheid voor een menselijke psychiatrie (zou dit geen pleonasme moeten zijn?) leverde haar heftige kritiek op, regelmatig en dit vanuit verschillende hoeken. Een culminatie daarvan beschrijft ze in haar boek Ben ik dan nu weer normaal? Voor wie het nalezen wil, vooral in hoofdstukken 36 en 37. Als experte bij de Hoge Gezondheidsraad maakte ze deel uit van onze werkgroep die een advies publiceerde over DSM-5. De reacties van veel patiëntengroepen en de internationale commentaren op dit advies waren hoofdzakelijk positief. De reactie van de Vlaamse Vereniging van Psychiaters (VVP), met name van het bestuur, was heftig - om niet te zeggen furieus. Op een debatavond kort na de publicatie van dit rapport was Brenda ontdaan en ontredderd. 'Het leek alsof ik in de woestijn stond te roepen, alsof ik het jongetje was dat riep dat de keizer écht geen kleren aan had' (p. 199). Op de officiële voorstelling van het advies een tijd later (net voor de pandemie uitbrak) was Brenda dan weer openhartig, open en hartig. Toen werd me duidelijk hoe traumatiserend en hartverscheurend deze reacties voor haar waren. Het raakte aan de kern van de dingen waar ze mee bezig was. Ze is ten slotte zoals ieder van ons ook maar een mens. We're only human after all. Gelukkig was er steeds de ondersteuning van leden van de experten-werkgroep.Brenda, je bleef verder zoeken, nieuwe wegen, andere carrière, kinderboeken. Je veelzijdigheid was wellicht ook een houvast om overeind te blijven.Lucebert schreef het al: 'alles van waarde is weerloos'. Je was als een seismograaf. Je liet het niet bij objectieve vaststellingen. Je peilde dieper naar wat er leeft bij mensen in de geestelijke gezondheidszorg. En dit niet alleen bij patiënten maar ook bij hulpverleners. Je voelde de rillingen en trillingen. Was je er tegen bestand? Een seismograaf vangt schokken op. Jij ook, de schokken van zoveel anderen. Zelf ben je ook meermaals geschokt geweest door mens-onwaardige drama's. Wie is daar tegen bestand?Nu je er niet meer bent, zou ik twee vragen willen formuleren, om het belang en betekenis die je had, levendig te houden.Een vraag aan de collega's van de VVP. Het eerste persoonsperspectief in de psychiatrie stelt de patiënt op de eerste plaats: de psychiater is er en werkt voor de patiënt. Hierbij dragen we een persoonlijke verantwoordelijkheid, maar moeten we niet gelijk nadenken over hoe we deze benadering structureel of institutioneel inbedden in de VVP?Een vraag aan Psyche, een onmisbaar forum in het landschap van de Vlaamse geestelijke gezondheidszorg. Is het mogelijk een 'Prijs Brenda Froyen' te creëren? Toe te kennen aan de persoon of organisatie die zich inzet om het eerste persoonsperspectief centraal te stellen. Niet te vergeten dat eveneens familieleden en naasten er deel van uitmaken.Love lies bleeding in your hands zong Elton John. Het bovenstaande toont aan hoe toepasbaar dit lied is voor Brenda. Sarah Vandekerckhove schrijft in De Morgen van 9 oktober 2024 in haar ontroerende bijdrage: 'Het heeft een monddode groep mensen een stem gegeven. Het heeft ervoor gezorgd dat professionelen - zowel in de geestelijke gezondheidszorg als in het onderwijs - zichzelf in vraag zijn beginnen te stellen. Veerle Beel citeert in haar bijdrage aan De Standaard van woensdag 9 oktober Stijn Vanheule: "Laat haar dood een aansporing zijn om collectief in eigen boezem te kijken, hoe we de zorg aan mensen met een psychiatrische aandoening kunnen vermenselijken."Inderdaad. Love lies bleeding in our hands.