My iron lung (Radiohead, 1994)

Enige jaren geleden schreef ik al eens een opiniestukje over de voor- en nadelen van longkankerscreening. Sindsdien zijn er een aantal interessante documenten verschenen in België (Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg, KCE Rapport 379, 2024) en in Nederland (Gezondheidsraad 2025) die het "evidence-based medicine" karakter van de longkankerscreening kritisch benaderden.

In België werd in recent een proefproject rond longkankerscreening voorgesteld, dat werd opgezet door het Universitair Ziekenhuis Antwerpen en de Universiteit Antwerpen. Het onderzoek gebeurt door middel van een vragenlijst en eventueel daaropvolgend een CT-scan met lage stralingsdosis.

In 2018 was de KU Leuven er al veel eerder mee in de weer, samen met een Nederlandse onderzoeksgroep, met de gecontesteerde NELSON-studie.

Vaak wordt een bekende kop gebruikt om de screening wat kracht bij te zetten. Ook hier wordt een Bekende Vlaming in the picture gezet: journalist Björn Soenens, waarbij de longkanker per toeval ontdekt werd in een vroeg stadium, bij een radiologisch onderzoek voor iets anders.

Nadelen zijn de vals-positieve personen; overdiagnose en onderbehandeling zijn schering en inslag

Zijn er nog aanvullingen op mijn opiniestukje uit 2022 te noteren?

Wanneer duizend hoog-risicopersonen (lees: zware (ex-)rokers) aan drie screeningsrondes deelnemen, zullen er 10 jaar later dankzij screening 3 levens gered zijn (KCE, 2024). Nadelen zijn de vals-positieve personen (bronchoscopie, biopsie, chirurgie). Overdiagnose en onderbehandeling zijn schering en inslag. Deze studie besluit dat er nog steeds onduidelijkheid is over de voor- en nadelen.

De Nederlandse Gezondheidsraad vraagt zich terecht af: "Welke zijn de criteria voor verantwoorde screening?" De zogenaamde 'nevenbevindingen' worden gevreesd, omdat roken vele aandoeningen veroorzaakt (bv. hart- en vaatziektes), waarvoor de studies niet gevalideerd zijn. Het is aanbevolen om onderzoek en ervaringen uit het buitenland te benutten voor inzichten over de doelgroep, het screeningsinterval en het aantal screeningsrondes.

Gestandaardiseerde protocollen voor doorverwijzing, vervolgdiagnostiek en nevenbevindingen moeten op punt staan. Een screeningsprogramma leidt immers tot een toename in de zorgvraag door onder andere de vervolgdiagnostiek.

Een andere belangrijke bron is de review in de Cochrane Database of Systematic Reviews serie (Bonney et al., Cochrane Library CD013829, 2022). Low-dose computed tomography (LDCT) voor de screening van longkanker-geassocieerde mortaliteit zorgt voor een reductie in de mortaliteit in hoog-risico populaties (ouder dan 40 jaar en een significant aantal packyears).

Tot slot. Longkanker is een ernstige ziekte die veel voorkomt. Laten we in de eerste plaats de belangrijkste risicofactor, namelijk roken, aanpakken. Dit is nog altijd de meest effectieve manier om longkanker te voorkomen.

Smokers outside the hospital doors (Editors, 2007)

My iron lung (Radiohead, 1994)Enige jaren geleden schreef ik al eens een opiniestukje over de voor- en nadelen van longkankerscreening. Sindsdien zijn er een aantal interessante documenten verschenen in België (Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg, KCE Rapport 379, 2024) en in Nederland (Gezondheidsraad 2025) die het "evidence-based medicine" karakter van de longkankerscreening kritisch benaderden.In België werd in recent een proefproject rond longkankerscreening voorgesteld, dat werd opgezet door het Universitair Ziekenhuis Antwerpen en de Universiteit Antwerpen. Het onderzoek gebeurt door middel van een vragenlijst en eventueel daaropvolgend een CT-scan met lage stralingsdosis.In 2018 was de KU Leuven er al veel eerder mee in de weer, samen met een Nederlandse onderzoeksgroep, met de gecontesteerde NELSON-studie.Vaak wordt een bekende kop gebruikt om de screening wat kracht bij te zetten. Ook hier wordt een Bekende Vlaming in the picture gezet: journalist Björn Soenens, waarbij de longkanker per toeval ontdekt werd in een vroeg stadium, bij een radiologisch onderzoek voor iets anders.Zijn er nog aanvullingen op mijn opiniestukje uit 2022 te noteren? Wanneer duizend hoog-risicopersonen (lees: zware (ex-)rokers) aan drie screeningsrondes deelnemen, zullen er 10 jaar later dankzij screening 3 levens gered zijn (KCE, 2024). Nadelen zijn de vals-positieve personen (bronchoscopie, biopsie, chirurgie). Overdiagnose en onderbehandeling zijn schering en inslag. Deze studie besluit dat er nog steeds onduidelijkheid is over de voor- en nadelen.De Nederlandse Gezondheidsraad vraagt zich terecht af: "Welke zijn de criteria voor verantwoorde screening?" De zogenaamde 'nevenbevindingen' worden gevreesd, omdat roken vele aandoeningen veroorzaakt (bv. hart- en vaatziektes), waarvoor de studies niet gevalideerd zijn. Het is aanbevolen om onderzoek en ervaringen uit het buitenland te benutten voor inzichten over de doelgroep, het screeningsinterval en het aantal screeningsrondes.Gestandaardiseerde protocollen voor doorverwijzing, vervolgdiagnostiek en nevenbevindingen moeten op punt staan. Een screeningsprogramma leidt immers tot een toename in de zorgvraag door onder andere de vervolgdiagnostiek. Een andere belangrijke bron is de review in de Cochrane Database of Systematic Reviews serie (Bonney et al., Cochrane Library CD013829, 2022). Low-dose computed tomography (LDCT) voor de screening van longkanker-geassocieerde mortaliteit zorgt voor een reductie in de mortaliteit in hoog-risico populaties (ouder dan 40 jaar en een significant aantal packyears). Tot slot. Longkanker is een ernstige ziekte die veel voorkomt. Laten we in de eerste plaats de belangrijkste risicofactor, namelijk roken, aanpakken. Dit is nog altijd de meest effectieve manier om longkanker te voorkomen. Smokers outside the hospital doors (Editors, 2007)