Quizmaster Walter Capiau vroeg het al in de jaren 80: Hoger, lager?
Op de website Ergonomiesite schreef Europees ergonoom Roeland Motmans op 25 januari 2025 een item over de zit-statafels, gebaseerd op een recente publicatie van een gerandomiseerde, gecontroleerde trial (de zogenaamde RCT) (Silva et al., Ergonomics, 2024).
Bij de Portugese beeldschermwerkers was er minder ongemak in nek, schouders en onderrug; minder vermoeidheid (frisser gevoel) en een verbeterd welzijn (energieker en productiever).
De studie liep over 6 maanden, vrij kort voor een longitudinale studie, net zoals dat het geval is met de meeste onderzoeken tot op heden. Aangezien de studie daarenboven maar 38 deelnemers telde, lijkt het mij logisch om eens rond te neuzen in de literatuur naar de voor- en nadelen van deze zit-statafels, die prijziger zijn dan "normale" tafels. Zit het goed met deze tafels?
De Westerling zit 8 tot 11 uur per dag (Ekelund et al., Br Med J, 2019). De tijd dat we zitten is geen gedrag, maar "het resultaat" van het gedrag volgens ten Broeke et al. (Health Psychol Rev, 2023). Als we het hebben over kantoorergonomie en sedentarisme, wordt er al snel gesproken over "het nieuwe roken" (Bull et al., Br J Sports Med, 2020).
Langdurig zitten is geassocieerd met obesitas, diabetes, depressie, kanker, cardiovasculaire pathologie en lagere levenskwaliteit (Júdice et al., Work, 2024). Maar langdurig staan kan ook discomfort geven, wegens effecten op de heup, de knieën en de voeten. Het kan ook rugpijn geven. Verder kunnen er varices ontstaan. Goede schoenen dragen is daarom onontbeerlijk.
Langdurig zitten is geassocieerd met obesitas, diabetes, depressie, kanker, cardiovasculaire pathologie en lagere levenskwaliteit.
Er zijn studies terug te vinden met een erg korte follow-up, zoals een Britse RCT die liep over een periode van slechts acht weken (Graves et al., BMC Public Health, 2015). Zhue et al. bestudeerden de effecten tot 18 maanden na de introductie van de tafels (JSci Met Sport, 2017).
Een Duitse longitudinale studie volgde de beeldschermwerkers dan weer gedurende twee jaar op (Konradt et al., BMC Psychology, 2022). Deze toonde aan dat er een fade-out effect is na 2 jaar. De gunstige effecten werden na verloop minder uitgesproken.
De zit-statafels zijn zeker een meerwaarde wanneer er meerdere gebruikers van één werkstek zijn (bijvoorbeeld bij ploegenarbeid). Ook is er een voordeel als er verschillende administratieve taken (eenvoudig tot gecompliceerd) verricht worden gedurende de shift.
Er moet wel steeds rekening gehouden worden met een periode van gewenning en adaptatie na de introductie van de tafels. Het gebruik vergt dus zowel educatie als motivatie (Wilks et al., Appl Ergon, 2006). Een goede set-up en balans tussen zitten en staan dienen gevonden te worden. Om de dertig minuten moeten zitten en staan afgewisseld worden (Smith et al., Braz J Phys Ther, 2022).
Zit-statafels bezitten de potentie om een boost geven aan de productiviteit, hoewel hierover geen consensus bestaat in de literatuur. Vooral de fabrikanten van "ergonomisch" meubilair hameren erop.
Er bestaat een duidelijke voorkeur of afkeer bij de werknemers om de tafels al dan niet te gebruiken bij de dagelijkse werkzaamheden. Sommige onder hen ondervinden geen voordelen bij het gebruik ervan. Het is niet nodig om het gebruik ervan te verplichten.
Naast zit-statafels zijn er nog tien ergonomische tips te geven voor computergebruikers. Verder kan er gedacht worden aan: na een uurtje zitten vijf minuten rechtstaan, stretchen aan het kopieerapparaat en gaan lunchwandelen.