...
De 'slechte dood' bestrijden met de 'goede dood'? Vreemde gedachtenkronkel. We steken mensen met hoge koorts toch ook niet in brand? Vreemd dat in de tweede zin de karikatuur erg duidelijk is en zelfs tegen de borst stoot maar blijkbaar niet in de eerste. In de discussie pro of contra euthanasie in de psychiatrie geraakt men snel vast in een gevaarlijk wit-zwart denkspoor. Het lijden in de psychiatrie bestaat zeker en als er al dan iets goeds kan groeien uit de discussies van de laatste tijd over euthanasie in de psychiatrie, is het wel dat dit psychisch lijden veel meer in de focus moet komen. Terecht! Het kan niet genoeg geduid worden hoe ernstig en onzichtbaar dit lijden wel is. Maar psychisch lijden koppelen aan een psychiatrische diagnose of nog erger een 'DSM label' is een grote, gevaarlijk lineaire brug te ver. Mensen die psychisch lijden, krijgen na een 'deskundig' psychiatrisch onderzoek een DSM label opgeplakt zoals autisme of schizofrenie en dat vormt dan het pivotaal decisieargument die de euthanasiepoort voor hen open zet. Sommigen noemden dit - niet geheel onterecht - het hellend vlak van pandora.Uit de speedboat gevallen De reden is evident. Veel van het lijden in de psychiatrie wordt immers niet primair bepaald door een diagnostisch etiket (dat trouwens in de loop van de jaren en naar gelang de mode van het moment nogal eens van naam durft veranderen vb. van hechtingsstoornis tot borderline naar autisme spectrum, randpsychose, shizo-affectief etc) maar dat lijden wordt wel bepaald door de afwezigheid van intensieve laagdrempelige deskundige psychologische opvang en begeleiding, afwezigheid van moderne en nieuwe behandelingsmethoden vanuit de neurobiologie, afwezigheid van menswaardige leef-, woon- en werkomstandigheden, de grote financiële en relationele problemen waarmee mensen met een psychiatrische aandoening af te rekenen hebben, laat staan dat er nog addictie en andere problemen bovenop komen. Dat zijn de grote sociaal- maatschappelijke determinanten die het lijden in de psychiatrie in zo belangrijke mate bepalen. Probeer maar eens als (ex)-psychiatrische patiënt met schizofrenie een woning te huren, werk te vinden, een lening af te sluiten, ziekteverzekering etc... Op dat vlak zitten deze mensen vaak in het zelfde schuitje als mensen die overleven met kanker en maatschappelijk ook uit de 'speedboat' van de maatschappij vallen (metafoor van collega psychiater Dr. Dirk De Wachter). De maatschappij laat hen inderdaad niet verdrinken maar gooit hen zo'n opblaasbare autoband toe waarop ze spoorloos kunnen blijven ronddobberen zonder toekomst, zonder levensproject en met steeds maar weer geconfronteerd worden met hun positie als 'paria' of 'outcast' en dus een persistente (over)last voor deze hard werkende maatschappij 'waarin de maakbare mens zijn eigen lot bepaalt'. Dat is evident 'hard boven hart' want deze consumptiemaatschappij met zijn economische idealen en liberalistisch waardenstelsels is veel meer 'hard' boven de gordel dan het voor de patiënten een hart onder hun gordel steekt. Dit doet geen afbreuk aan de vele verdienstelijke initiatieven van gemotiveerde mensen en organisaties zoals 'Te gek' en 'Radio Gaga' maar dit zijn allemaal slechts druppels water op een gloeiendhete plaat. Nooit was het psychisch lijden in onze 'welzijns'-maatschappij zo groot, nooit was de tsunami aan stress- en burn-outslachtoffers zo enorm, nooit was het suïcideprobleem zo moordend en nooit was de financiële investering in de psychiatrie zo abominabel en abysmaal laag als vandaag. Anemisch financieel beleid Laat deze 'onverkwikkelijke' waarheid nu ook maar eens luidop gezegd worden zonder al te veel verbloemingen noch beleefde excuses naar al die brave politici die het zo goed menen met de psychiatrie maar - alle lippendienst ten spijt - de vinger spastisch op de beursknip blijven houden en aan wiens kabinetsdeuren we nu al jaren vruchteloos als beleefde en welopgevoede bedelaars staan te kloppen. Laat de psychiatrie haar hippocratische fierheid terugwinnen en haar stem veel luider horen en nu eens vastberaden neen zeggen tegen het beleid dat wel mooie praatjes op tv komt geven maar liever geen eurocent meer pompt in de geestelijke gezondheidszorg. Meer met minder is blijkbaar het enige ordewoord dat ze nog kennen en dat terwijl de bevolking in toenemende mate lijdt. Euthanasie is geen oplossing hiervoor, tenzij een gewetenloze. Een overheid die dit als 'distale' oplossing aanbiedt, gaat schuldig voorbij aan het anemisch financieel investeringsbeleid dat proximaal in de psychiatrie nodig is. Mooie slogans zoals 107 'de vermaatschappelijking van de zorg' en 'herstelzorg' verbergen dat behoudens broekzak-vestzak operaties (sluiten van residentiele bedden om geld te versluizen naar meer ambulante zorgvormen) er eigenlijk niets, 'nougatbollen' wordt geïnvesteerd in de psychiatrie tenzij -met het Europees mes op de keel (13 veroordelingen van België waren daartoe nodig) - een tweetal forensische centra. Als men de rauwe cijfers bekijkt van wat er extra geïnvesteerd wordt in de psychische hulpverlening en GGZ in vergelijking met de somatische geneeskunde dan is het plaatje bedroevender dan een doodsbrief. In Toronto investeerde de overheid in 16 magnetische stimulatoren om mensen met suïcidaliteit snel een efficiënt te kunnen helpen. Tijd tussen consultatie en therapie: tien minuten tot maximum twee weken naar gelang de urgentie. In België: zes maanden? Langer? Euthanasie is geen oplossing maar een camouflage van het anemisch investeringsbeleid in proximale research en laagdrempelige (terugbetaalde) klinische implementatie van nieuwe behandelingsmethoden naast de zo nodige betere woon-werk-welzijn voorwaarden voor mensen met en psychiatrische aandoening. Zolang deze essentiële humanitaire basiscondities niet vervuld zijn is het niet echt getuigend van ethische betrokkenheid om pleitbezorger te zijn voor euthanasie in de psychiatrie.