...

In de strijd tegen COVID-19 trok de Commissie het laken naar zich toe om in naam van de 27 EU-lidstaten aankoopcontracten te onderhandelen met farmabedrijven die in ijltempo een vaccin aan het ontwikkelen waren. Uiteindelijk zou de Commissie de hand weten te leggen op 4,2 miljard vaccindosissen die "tegen eerlijke prijzen" konden worden aangekocht bij producenten als BioNTech-Pfizer, Moderna en Johnson & Johnson.In 2021, een jaar nadat het coronavirus was uitgebroken, vroegen verschillende leden van het Europees Parlement en burgers inzage in de contracten. Ze wilden weten welke voorwaarden in de contracten waren opgenomen en of het openbaar belang wel werd beschermd - of er niet te veel werd betaald voor de vaccins en of de risico's voldoende gedekt waren. De contracten hadden toen een gezamenlijke waarde van ongeveer 2,7 miljard euro en waren goed voor meer dan 1 miljard aan vaccindoses.De Commissie ging evenwel slechts gedeeltelijk op die verzoeken in. Zo waren de documenten die online werden geplaatst op vele plaatsen onleesbaar gemaakt. Een vijftal leden van de groene fractie van het Parlement en burgers als de Fransman Fabien Courtois trokken daarop naar het Hof van Justitie om de Commissie te laten terugfluiten. In een arrest geeft het Gerecht van de Europese Unie, een onderdeel van het Europees Hof van Justitie in Luxemburg, de klagers gedeeltelijk gelijk.SchadeloosstellingMet betrekking tot de bepalingen uit de overeenkomsten over de schadeloosstelling van de farmaceutische ondernemingen door de lidstaten voor de eventuele schadevergoeding die de ondernemingen zouden moeten betalen in geval van een gebrek in hun vaccins, beklemtoont het Gerecht dat volgens richtlijn 85/3742 de producent aansprakelijk is voor de schade die veroorzaakt wordt door een gebrek in zijn product, en dat die aansprakelijkheid niet ten aanzien van de gelaedeerde kan worden uitgesloten of beperkt bij overeenkomst. Het Gerecht merkt evenwel op dat niets in richtlijn 85/374 een derde (in casu de Commissie, nvdr) verbiedt om de schadevergoeding terug te betalen die een producent heeft betaald wegens een gebrek in zijn product. Het herinnert eraan dat de reden waarom de bepalingen over schadeloosstelling in de overeenkomsten zijn opgenomen - namelijk het compenseren van de risico's die de farmaceutische ondernemingen liepen door de kortere ontwikkelingstijd van de vaccins - was erkend door de lidstaten en tot het publieke domein behoorde.Het Gerecht constateert niettemin dat de Commissie niet heeft aangetoond dat een ruimere toegang tot die bepalingen de commerciële belangen van die ondernemingen daadwerkelijk zou schaden. De Commissie heeft evenmin voldoende uitgelegd in welke zin openbaarmaking van de gehanteerde definities van de begrippen "opzettelijke fout" en "alle redelijkerwijs mogelijke inspanningen" in bepaalde overeenkomsten en tot de bepalingen in die overeenkomsten over schenkingen en doorverkoop, die commerciële belangen concreet en daadwerkelijk kon schaden, stelt het Gerecht. Reacties "Vaccinproducenten mogen geen straffeloosheid genieten. Transparantie vereist directe gegevenstoegang om te kunnen controleren of de genomen beslissingen goed onderbouwd zijn", schrijft Fabien Courtois op zijn LinkedIn-pagina. Hij hekelt ook de afspraken die Commissievoorzitter Ursula von der Leyen en Pfizer-CEO Albert Bourla via sms maakten. In die tekstberichten heeft de Commissie nooit inzage gegeven.De Europese Commissie zelf reageerde reeds op het arrest. Ze stelt vast dat het Gerecht haar grotendeels volgt en dat de klagers slechts op twee punten in het gelijk worden gesteld. "In het algemeen verleent de Commissie het publiek zo veel mogelijk toegang tot documenten, volgens de principes van openheid en transparantie", luidt het. "In deze gevallen moest de Commissie een moeilijke balans vinden tussen enerzijds het recht van het publiek, onder wie leden van het Europees Parlement, op informatie, en anderzijds de wettelijke vereisten die voortvloeien uit de COVID-19-contracten zelf, die tot schadeclaims hadden kunnen leiden ten koste van de belastingbetaler."De Commissie kan nog in beroep gaan tegen het arrest, maar heeft nog niet beslist of ze dat wil doen.Bron: BELGA, eigen berichtgeving