We willen als huisarts, en als arts van gelijk welk ander specialisme, allemaal dat de administratie behapbaar blijft.

Administratie, vooral zinloze, houdt ons weg van wat eigenlijk essentieel is : onze aandacht voor de patient. Het gevoel een niet zinvolle handeling uit te voeren leidt, bij te lang aanhouden, tot een gevoel van vervreemding en onbehagen waar we professioneel mee bezig zijn.

Enige tijd geleden werd het ziektebriefje voor één dag afgeschaft. Bedrijven met minder dan 50 werknemers kunnen daar van afwijken, weliswaar mits de nodige afspraken. Deze afschaffing zou er toe moeten leiden dat er toch al een eerste stap wordt gemaakt in de reductie van de a-pesterij.

Werkgeversorgansaties allerhande waren natuurlijk niet zo opgezet met de invoering van die maatregel. Zij vreesden misbruik. Mensen die er de kantjes vanaf lopen, zouden nog meer misbruik maken van het systeem. Ze waren en blijven niet overtuigd van de meerwaarde van de beslissing tot invoering van zo'n regel.

Voorstanders haalden de mosterd van het idee uit onderzoek waaruit zou moeten blijken dat het totale absenteisme daalt.

Zij zijn zelfs een uitbreiding van het ziektebriefje genegen : 3 tot 5 dagen afwezigheid zou moeten kunnen, zonder controle van de huisarts. De rationale hierachter is dat veel afwezigheid wordt veroorzaakt door zelflimiterende aandoeningen die, mits wat flankerende medicatie, perfect vanzelf verdwijnen. Een doktersbezoek zou bijgevolg niet nodig zijn. Je slaat twee vliegen in één klap : en minder papier, en minder druk op de gezondheidszorg. Meer tijd voor wat er echt toe doet.

Bovendien zou het er zelfs toe leiden dat mensen vroeger dan de vooropgestelde ziektetermijn terugkeren naar de werkvloer, wat voordelig is voor de werkgever. De werknemer blijft geen 3 dagen thuis, maar keert al na een dag of twee terug naar de job.

In al onze ijver om aan papierreductie te doen, mogen we toch het bredere plaatje niet uit het oog verliezen. Het is niet omdat Domus Medica, een aantal professoren arbeidsgeneeskunde en onze minister poneren dat ziektebriefjes niet meer van deze tijd zijn, dat ze geen doel of waarde zouden hebben. Trouwens, de meeste studies die over dit onderwerp handelen, geven ook geen éénduidig antwoord op wat nu de meest aangewezen strategie is.

In een ideale samenleving, waar we elkaar allemaal vertrouwen, zou zo'n attest helemaal overbodig kunnen zijn. Jammer genoeg bestaat zo'n maatschappij niet.

Een afwezigheidsattest is geen waardeloos vodje papier

Onze wereld is georganiseerd volgens bepaalde regels. Die regels zijn geen verworven rechten. Ze kunnen veranderen, als de omstandigheden dit noodzaken. De problematiek van het ziektebriefje is al geruime tijd een heet hangijzer. Er zijn landen, kijken we maar naar Nederland, die zo'n systeem zelfs niet kennen. Zij gaan op een andere manier om met werkverzuim. Daar krijgen de bedrijven een grotere rol en verantwoordelijkheid in het beleid bij ziekteverlet.

Als we beslissen om te werken volgens het Nederlandse model, dan zullen mensen inderdaad geen ziektebriefjes meer vragen. Op zich een toe te juichen evolutie. Mensen die enkel voor het briefje een consult inboeken, blijven dan weg van de dokter. De keerzijde is wel dat je misschien de patient minder van nabij kan volgen. Het is de werkgever die, via de arbodienst, de evolutie van het ziekteproces bij de werknemer in eerste orde volgt. De huisarts verdwijnt dan naar de achtergrond.

In Belgie kennen dokters hun mensen doorgaans zeer goed. Bijgevolg kunnen ze ook beter dan wie ook inschatten wat de impact is van een ziekte episode op de werksituatie. Vanuit die gedachtegang zou je dan kunnen besluiten dat we inderdaad voor één dag geen briefje meer schrijven, maar wel wanneer het gaat om ziektebeelden die een langer ziekteverlet noodzaken. Als je het volledige verzuimbeleid uit de handen van de huisarts trekt, en overhevelt naar de werkgever, dan lijkt me dit een brug te ver.

Samenvattend kunnen we deze specifieke problematiek op twee manieren bekijken : of we vinden het niet meer van deze tijd om ziektebriefjes te schrijven, en we schuiven het beleid daaromtrent door naar een andere stakeholder. Of we houden ook dit aspect van ons beroep wel in onze handen, inclusief het bepalen van de tijdsduur van werkonbekwaamheid.

Want laten we toch vooral niet vergeten dat het gegeven dat velen dit willen afstoten, vooral ingegeven is door één doorslaggevend argument dat telkenmale terugkomt : de druk op de huisarts, die zo al zwemt in al het werk, verminderen.

Een beetje een eigenaardige redenering. Tot voor kort kloegen we steen en been dat er een toenemende verschraling van het takenpakket van de huisarts bezig was, mede onder invloed van de overvloed aan specialistische zorg. Deze klaagzang hoorden we vooral in een periode waarin de druk op de zorg nog niet zo urgent was. De vergrijzing liet zich nog niet ten volle voelen. Het ging allemaal wel zo'n vaart niet lopen. Niks om ons zorgen over te maken.

Het tegendeel dient zich nu aan : multipathologie, complexiteit van de zorg, digitalisering, superspecialisatie. De huidige organisatie van ons systeem is daar niet op voorzien. Het chronische zorg dragen voor patienten zal een veel groter aandeel uitmaken, dan de ambulante face-to-face consultatiepraktijk. Elk schijnbaar overbodig deelaspect van het huisartsenpakket mag overboord gekieperd, in hoofdzaak omwille van het fenomeen 'tijdsdruk'.

Als we even verder redeneren, moet toch de vraag gesteld worden wat we dan doen met de echt langdurig zieken. Want als we geen afwezigheden meer zouden gaan schrijven tot bijvoorbeeld een week ziekte, waar wordt dan de grens getrokken ?

Wat dan met de echt langdurig zieken ? Want daar zit ook heel wat administratie aan vast, naast de communicatie met werkgever en mutualiteit. Of gaan we het beleid daarrond ook overlaten aan de arbeidsgeneesheren en de artsen van de ziekenfondsen ?

Absenteïsme houdt zoveel meer in dan enkel de één- of meerdaagse afwezigheden. Het debat moet breder. Ook de mensen die bijvoorbeeld een maand of een jaar door ziekte geveld zijn, moeten weten waar ze aan toe zijn. Ook hierover moet het debat gevoerd worden. Zeker in het licht van de significante toename van het aantal langdurig zieken op beroepsactieve leeftijd op amper 10 jaar tijd.

Ik zou dus vooral de nodige voorzichtigheid aan de dag leggen in het debat omtrent het ziektebriefje, vooraleer het kind met het badwater weg te gooien. Een afwezigheidsattest is geen waardeloos vodje papier, dat te pas en te onpas geschreven wordt. In essentie reken je erop, door dat 'papier' af te schaffen, dat de werknemer ten allen tijde zijn/haar verantwoordelijkheid neemt.

Wie een beetje kennis heeft van psychologie, moet echter beseffen dat een mens geen zuiver rationeel wezen is. De bezorgdheden vanwege de werkgever zijn in dat verband dan ook meer dan terecht. En bovendien even legitiem als onze bezwaren tegen het behoud van die attesterij.

We willen als huisarts, en als arts van gelijk welk ander specialisme, allemaal dat de administratie behapbaar blijft. Administratie, vooral zinloze, houdt ons weg van wat eigenlijk essentieel is : onze aandacht voor de patient. Het gevoel een niet zinvolle handeling uit te voeren leidt, bij te lang aanhouden, tot een gevoel van vervreemding en onbehagen waar we professioneel mee bezig zijn.Enige tijd geleden werd het ziektebriefje voor één dag afgeschaft. Bedrijven met minder dan 50 werknemers kunnen daar van afwijken, weliswaar mits de nodige afspraken. Deze afschaffing zou er toe moeten leiden dat er toch al een eerste stap wordt gemaakt in de reductie van de a-pesterij.Werkgeversorgansaties allerhande waren natuurlijk niet zo opgezet met de invoering van die maatregel. Zij vreesden misbruik. Mensen die er de kantjes vanaf lopen, zouden nog meer misbruik maken van het systeem. Ze waren en blijven niet overtuigd van de meerwaarde van de beslissing tot invoering van zo'n regel.Voorstanders haalden de mosterd van het idee uit onderzoek waaruit zou moeten blijken dat het totale absenteisme daalt.Zij zijn zelfs een uitbreiding van het ziektebriefje genegen : 3 tot 5 dagen afwezigheid zou moeten kunnen, zonder controle van de huisarts. De rationale hierachter is dat veel afwezigheid wordt veroorzaakt door zelflimiterende aandoeningen die, mits wat flankerende medicatie, perfect vanzelf verdwijnen. Een doktersbezoek zou bijgevolg niet nodig zijn. Je slaat twee vliegen in één klap : en minder papier, en minder druk op de gezondheidszorg. Meer tijd voor wat er echt toe doet.Bovendien zou het er zelfs toe leiden dat mensen vroeger dan de vooropgestelde ziektetermijn terugkeren naar de werkvloer, wat voordelig is voor de werkgever. De werknemer blijft geen 3 dagen thuis, maar keert al na een dag of twee terug naar de job.In al onze ijver om aan papierreductie te doen, mogen we toch het bredere plaatje niet uit het oog verliezen. Het is niet omdat Domus Medica, een aantal professoren arbeidsgeneeskunde en onze minister poneren dat ziektebriefjes niet meer van deze tijd zijn, dat ze geen doel of waarde zouden hebben. Trouwens, de meeste studies die over dit onderwerp handelen, geven ook geen éénduidig antwoord op wat nu de meest aangewezen strategie is.In een ideale samenleving, waar we elkaar allemaal vertrouwen, zou zo'n attest helemaal overbodig kunnen zijn. Jammer genoeg bestaat zo'n maatschappij niet. Onze wereld is georganiseerd volgens bepaalde regels. Die regels zijn geen verworven rechten. Ze kunnen veranderen, als de omstandigheden dit noodzaken. De problematiek van het ziektebriefje is al geruime tijd een heet hangijzer. Er zijn landen, kijken we maar naar Nederland, die zo'n systeem zelfs niet kennen. Zij gaan op een andere manier om met werkverzuim. Daar krijgen de bedrijven een grotere rol en verantwoordelijkheid in het beleid bij ziekteverlet.Als we beslissen om te werken volgens het Nederlandse model, dan zullen mensen inderdaad geen ziektebriefjes meer vragen. Op zich een toe te juichen evolutie. Mensen die enkel voor het briefje een consult inboeken, blijven dan weg van de dokter. De keerzijde is wel dat je misschien de patient minder van nabij kan volgen. Het is de werkgever die, via de arbodienst, de evolutie van het ziekteproces bij de werknemer in eerste orde volgt. De huisarts verdwijnt dan naar de achtergrond.In Belgie kennen dokters hun mensen doorgaans zeer goed. Bijgevolg kunnen ze ook beter dan wie ook inschatten wat de impact is van een ziekte episode op de werksituatie. Vanuit die gedachtegang zou je dan kunnen besluiten dat we inderdaad voor één dag geen briefje meer schrijven, maar wel wanneer het gaat om ziektebeelden die een langer ziekteverlet noodzaken. Als je het volledige verzuimbeleid uit de handen van de huisarts trekt, en overhevelt naar de werkgever, dan lijkt me dit een brug te ver.Samenvattend kunnen we deze specifieke problematiek op twee manieren bekijken : of we vinden het niet meer van deze tijd om ziektebriefjes te schrijven, en we schuiven het beleid daaromtrent door naar een andere stakeholder. Of we houden ook dit aspect van ons beroep wel in onze handen, inclusief het bepalen van de tijdsduur van werkonbekwaamheid.Want laten we toch vooral niet vergeten dat het gegeven dat velen dit willen afstoten, vooral ingegeven is door één doorslaggevend argument dat telkenmale terugkomt : de druk op de huisarts, die zo al zwemt in al het werk, verminderen.Een beetje een eigenaardige redenering. Tot voor kort kloegen we steen en been dat er een toenemende verschraling van het takenpakket van de huisarts bezig was, mede onder invloed van de overvloed aan specialistische zorg. Deze klaagzang hoorden we vooral in een periode waarin de druk op de zorg nog niet zo urgent was. De vergrijzing liet zich nog niet ten volle voelen. Het ging allemaal wel zo'n vaart niet lopen. Niks om ons zorgen over te maken.Het tegendeel dient zich nu aan : multipathologie, complexiteit van de zorg, digitalisering, superspecialisatie. De huidige organisatie van ons systeem is daar niet op voorzien. Het chronische zorg dragen voor patienten zal een veel groter aandeel uitmaken, dan de ambulante face-to-face consultatiepraktijk. Elk schijnbaar overbodig deelaspect van het huisartsenpakket mag overboord gekieperd, in hoofdzaak omwille van het fenomeen 'tijdsdruk'.Als we even verder redeneren, moet toch de vraag gesteld worden wat we dan doen met de echt langdurig zieken. Want als we geen afwezigheden meer zouden gaan schrijven tot bijvoorbeeld een week ziekte, waar wordt dan de grens getrokken ?Wat dan met de echt langdurig zieken ? Want daar zit ook heel wat administratie aan vast, naast de communicatie met werkgever en mutualiteit. Of gaan we het beleid daarrond ook overlaten aan de arbeidsgeneesheren en de artsen van de ziekenfondsen ?Absenteïsme houdt zoveel meer in dan enkel de één- of meerdaagse afwezigheden. Het debat moet breder. Ook de mensen die bijvoorbeeld een maand of een jaar door ziekte geveld zijn, moeten weten waar ze aan toe zijn. Ook hierover moet het debat gevoerd worden. Zeker in het licht van de significante toename van het aantal langdurig zieken op beroepsactieve leeftijd op amper 10 jaar tijd.Ik zou dus vooral de nodige voorzichtigheid aan de dag leggen in het debat omtrent het ziektebriefje, vooraleer het kind met het badwater weg te gooien. Een afwezigheidsattest is geen waardeloos vodje papier, dat te pas en te onpas geschreven wordt. In essentie reken je erop, door dat 'papier' af te schaffen, dat de werknemer ten allen tijde zijn/haar verantwoordelijkheid neemt. Wie een beetje kennis heeft van psychologie, moet echter beseffen dat een mens geen zuiver rationeel wezen is. De bezorgdheden vanwege de werkgever zijn in dat verband dan ook meer dan terecht. En bovendien even legitiem als onze bezwaren tegen het behoud van die attesterij.