Patiëntenparticipatie... een hele mond vol. Maar wat betekent het? Voor u waarschijnlijk iets anders dan voor uw collega. Zorgverleners en zorgorganisaties kloppen geregeld bij ons aan omdat ze 'meer patiëntenparticipatie' willen realiseren. Daar zijn wij uiteraard blij mee, want wij geloven sterk in de meerwaarde ervan. Alleen... hun plannen zijn op dat moment meestal al te concreet. Ze denken bijvoorbeeld aan een patiëntenraad en vragen advies om die op een goede manier te organiseren. Met het risico hen teleur te stellen, vragen we hen dan om eerst een stapje terug te zetten.
Zijn we tegen patiëntenraden? Zeker niet. Zijn er voorbeelden van patiëntenraden die jarenlang goed draaien? Zeker wel, al loopt het soms ook mis. Hoe komt dat?!
Meestal komt dat omdat men vertrekt vanuit een eerder ideologisch idee over patiëntenparticipatie: dat participatie een doel op zich is. Die mening delen wij niet. Dat klinkt waarschijnlijk vreemd in de oren... een patiëntenplatform waarvoor participatie niet het hoogste goed is? Voor ons is het een middel om een doel te bereiken. Een paardenmiddel, dat wel!
Stap 1 is dus nadenken over welk doel u wil bereiken. Een voorbeeld? In veel gevallen gaat het erom de levenskwaliteit van patiënten te verbeteren. Patiëntenparticipatie is een prachtig middel om hieraan te werken. Maar ook daar is het goed een stapje terug te zetten en te beseffen dat er ontzettend veel vormen en manieren van patiëntenparticipatie zijn. 'Men neme een patiënt en zet deze bij aan de overlegtafel met zorgverleners en beleidsmakers' is niet altijd het juiste recept. Wel het recept dat het vaakst wordt uitgekozen. Het lijkt een recept dat niet kan mislukken, maar in de praktijk zien we veel verbrande randjes.
Patiëntenorganisaties zijn het stadium voorbij waarin ze blij zijn dat men eraan denkt dat patiënten ook iets te zeggen kunnen hebben
Er bestaat een enorme rijkdom aan participatievormen en -methodieken. Het is dus zaak het juiste recept uit het kookboek te kiezen. Een goed hulpmiddel daarbij is het participatiewiel. Dit beeld drukt mooi uit dat de verschillende vormen van participatie gelijkwaardig zijn. Soms is het geweldig als patiënten op het hoogste niveau mee het beleid kunnen bepalen, en leveren ze vanuit hun ervaringskennis een gigantische meerwaarde. Even vaak is er op voorhand niet goed nagedacht over het doel en de vorm van participatie en merken zorgorganisaties dat hun plan niet werkt zoals gehoopt. Patiënten haken af, bieden niet de verwachte input en eigenlijk is er in de praktijk slechts schijnparticipatie. Waarschijnlijk was het in dat geval beter geweest een andere participatievorm te kiezen. Die dan wél een meerwaarde biedt.
Bij deze een uitnodiging: zét dat stapje achteruit. Neem uw tijd en durf doordenken over de beoogde impact. Wat wil u bereiken? Patiëntenorganisaties zijn het stadium voorbij waarin ze blij zijn dat men eraan denkt dat patiënten ook iets te zeggen kunnen hebben. We durven samen met hen hopen dat hun participatie daadwerkelijk impact mag hebben. En dus het resultaat is van een weloverwogen beslissing. We zetten u graag een eindje op weg met onze campagne patiëntenparticipatie. Altijd bereid om hierover van gedachten te wisselen!