Weg verouderde regels en principes, enter positieve benadering. Die aanpak wil de Orde der Artsen uitstralen in haar nieuwe 'Code van medische deontologie'. Er wordt ook ingespeeld op de huidige tijdsgeest: zo is er nu bijvoorbeeld aandacht voor de gezondheid van de arts en de work-life balance.
...
De nationale raad van de Orde der Artsen stelde de nieuwe Code donderdag voor tijdens een persconferentie. Met zijn 45 artikels is die op het eerste gezicht heel wat summierder dan de Code van geneeskundige plichtenleer uit 1975, die niet minder dan 182 artikels telde. Hij bestaat uit vier hoofdstukken: professionaliteit, respect, integriteit en verantwoordelijkheid.De Code is het werk van een aparte commissie binnen de schoot van de nationale raad, onder impuls van jurist Tom Goffin. "De nieuwe Code past in de huidige tijdsgeest", wijst prof. Michel Deneyer, Nederlandstalig ondervoorzitter, op een aantal nieuwigheden. "Zo moedigen we artsen aan om transparant te zijn over incidenten, zowel met collega's als de patiënt." Het belang van multidisciplinariteit en samenwerking komt in verschillende artikels terug.Er is daarnaast aandacht voor de gezondheid van de arts en voor het nastreven van een evenwicht tussen werk en privé, wat past in de lijn van Arts in Nood, aldus Deneyer. "Het respect voor de patiënt en zijn autonomie krijgt ook een belangrijke plaats in de Code."Daarin is ook nieuw dat de verantwoordelijkheid van de arts wordt gekaderd in de maatschappij. "De arts staat niet meer alleen en boven ontwikkelingen in de samenleving." Een artikel stelt bijvoorbeeld dat de arts de middelen van de maatschappij verantwoord gebruikt, en geen onnodig dure of overbodige onderzoeken uitvoert.Volgens de Orde biedt de nieuwe Code een "horizon naar de toekomst". Naast de vernieuwde medische deontologie komt er in het najaar ook een 'compendium' waarin de bestaande adviezen van de Orde alsook de cases uit de tuchtrechtspraak worden gebundeld.Van een bestraffende naar een positieve aanpakDe oorspronkelijke Code dateert van 1975. "Het is niet zo dat die sindsdien niet meer is aangepast", kadert Franstalig ondervoorzitter prof. Jean-Jacques Rombouts de hervorming van de Code. "Hij is wel degelijk mee geëvolueerd met belangrijke gebeurtenissen in onze gezondheidszorg, zoals de wetten op abortus, euthanasie en de rechten van de patiënt."Het ging telkens echter om kleine aanpassingen hier en daar, wat het soms complex maakte, vervolgt dr. Rombouts. In de loop der jaren werd ongeveer een derde van de artikels aangepast.De nieuwe Code doet afstand van verouderde deontologische principes en procedures, zoals het verplicht voorleggen van contracten aan de provinciale raden. Er wordt meer ingespeeld op de huidige tijdsgeest, met een artikel rond de gezondheid van de arts en het evenwicht werk-privé. Het zelfbeschikkingsrecht van de patiënt komt in meerdere artikels terug. Ook wordt de verantwoordelijkheid van de arts meer in de maatschappelijke context gesitueerd.Uitgangspunt van de herziening is artsen te tonen dat de Orde hen vanuit een positieve benadering bijstaat in een kwalitatieve uitoefening van hun beroep. Jean-Jacques Rombouts: "Dit in contrast met het verleden waarbij de medische plichtenleer meermaals is aangegrepen als tuchtmiddel."Hervorming OrdeDe nieuwe Code moet met andere woorden een belangrijke stap vormen in de hervorming van de Orde. Voor Michel Deneyer werpt die hervorming zijn vruchten af. "We worden al een tijdje niet meer gezien als de 'politie'. We zijn ook opener en transparanter dan vroeger."De nagestreefde "positieve benadering" van de Orde moet onder andere te merken zijn aan het taalgebruik in de nieuwe Code. "Gedaan met het gebruik van werkwoorden als dienen of moeten", licht dr. Deneyer toe. "Ook de titels van de hoofdstukken zijn niet zomaar gekozen en moeten een positieve boodschap uitstralen." De boekkaft is ook niet meer rood, zoals de oude Code.Met het sterk afgenomen, om niet te zeggen verdwenen, corporatistische aspect in de Code, zal de Orde misschien wat kritiek te verduren krijgen, voorspellen de heren. Elementen die verwijzen naar confraterniteit staan er nog wel in, maar niet meer onder een apart hoofdstuk. "In het licht van de tijdsgeest is er nu meer aandacht voor multidisciplinariteit", zegt dr. Rombouts.Jonge artsenHoopt de Orde met de nieuwe Code ook meer aansluiting te vinden bij de jonge artsen? In het kader van de hervorming probeert het orgaan meer in te zetten op het aantrekken van jongeren. "De nieuwe Code is in feite een duidelijke verderzetting van de CANMEDS-rollen", zegt prof. Deneyer. "Een aantal maanden geleden hebben we de decanen van de verschillende faculteiten ook het boekje 'Inleiding tot de deontologie' bezorgd om uit te delen aan de studenten geneeskunde. Vroeger hing het vooral af van de prof in kwestie om de medische deontologie aan bod te laten komen in zijn les."Aan de nieuwe Code werd anderhalf jaar gewerkt. Ze kwam simultaan in het Nederlands en Frans tot stand, geeft dr. Rombouts nog mee -- "wat absoluut niet evident was". Afgewogen tegen het werk dat in de nieuwe Code is gekropen, hebben de heren er een idee van hoe vaak artsen een beroep doen op de medische plichtenleer? "Meer dan je zou denken", zegt Deneyer. "Dat zien we ook aan het aantal bezoeken aan onze website."Naar het voorbeeld van o.a. Nederland voegde de Orde een compendium toe aan de Code. Beide instrumenten kunnen niet los van elkaar gezien worden. Zo moet het compendium aan de hand van de bestaande adviezen en praktijkvoorbeelden op een meer gedetailleerde manier duidelijk maken hoe de 45 artikels dienen geïnterpreteerd te worden. Een advies over middelenmisbruik bij de arts (drugs, alcohol...), zoals Nederland recent toevoegde, zou daarin bijvoorbeeld uitgewerkt kunnen worden.