Roesmiddelen, en vooral alcohol horen bij ons sociaal en privéleven. De meeste mensen kunnen er op een gezonde manier mee omgaan. Maar soms lukt het niet en verliest men de controle. Het jaarlijkse Tournée Minérale is dan ook een nuttige wake-upcall om het eigen gebruik te evalueren en de moeite te voelen die het kost om enkele weken zonder alcohol te functioneren.
Dat de coronamaatregelen, het vele thuiszitten, de verveling, de eenzaamheid, het gebrek aan activiteiten en contacten het alcoholgebruik kan doen stijgen, ligt voor de hand. Niet bij wie vooral buitenshuis dronk - de cafés zijn nu immers al maanden dicht - maar wel bij wie vooral thuis dronk.
Uiteraard houdt dit risico's in en houden wij ons hart vast voor de gevolgen. Ongezonde gewoontes zijn niet zo gemakkelijk terug te schroeven en voor wie al kwetsbaar was om verslaafd te worden, zou dit wel eens het kantelmoment kunnen zijn.
Is de hulpverlening klaar om hier een antwoord op te bieden? De wachttijden waren vóór corona al zo lang en de drempel om hulp te vragen bij een alcoholprobleem, is hoog. Mensen zijn nu eenmaal beschaamd om te erkennen dat ze hier een probleem mee hebben. Bovendien is er ook zo niet veel vertrouwen in de effectiviteit van die hulpverlening.
Van alle mensen met een stoornis in het gebruik van alcohol, zoekt amper 8 à 10 % professionele hulp. Veel mensen, ook binnen de gezondheidszorg, zijn pessimistisch over de behandelresultaten bij verslaving. Nochtans blijken die de vergelijking met andere aandoeningen (somatische en psychiatrische) goed te kunnen doorstaan.
We hebben sinds de jaren negentig veel meer inzicht in hoe verslaving ontstaat. Met PET-scans heeft men kunnen zichtbaar maken hoe hersencircuits veranderen door het gebruik van roesmiddelen. Hoe het gebruik zelf ervoor zorgt dat men almaar meer naar de belonende effecten zoekt en hoe de zelfcontrolecircuits tegelijk almaar verzwakken. Deze bevindingen hebben het pessimisme gevoed dat de veranderingen in de hersenen zo definitief zijn, dat herstel eigenlijk niet mogelijk is: eens verslaafd, altijd verslaafd.
Niets is minder waar! Longitudinaal onderzoek, waarbij mensen over jaren gevolgd werden, toont aan dat van de mensen met een alcoholprobleem, twee derden een jaar later niet meer aan de criteria van een stoornis in het alcoholgebruik beantwoordt. En na vier jaar is 75% hetzij abstinent, hetzij een laagrisicodrinker. Dat betekent: een beperkt alcoholgebruik dat niet meer als ongezond kan beschouwd worden.
Blijkbaar is het onderzoek te veel gefocust op de mensen met een ernstige verslaving die een klinische behandeling vergt en onderschatten we de veerkracht en het herstelpotentieel dat veel mensen hebben om zelf met hun probleem af te rekenen.
Blijkbaar is volledige abstinentie van alcohol, waartoe de meeste mensen niet bereid zijn, niet de enige weg
Blijkbaar ook is volledige abstinentie, waartoe de meeste mensen niet bereid zijn, niet de enige weg. De herstelvisie, die niet zozeer focust op de stoornis maar veeleer op de mogelijkheden en de sterke kanten van elk individu, biedt daarom veel meer perspectief.
Vanuit die visie zijn we (hoofdredactie Frieda Matthys & Paul Van Deun), in samenwerking met de uitgeverij Gompel-Svacina, met een nieuw tijdschrift gestart: Verslaving & Herstel waar we wetenschappelijke en klinische ervaring samenbrengen, op medisch, psychosociaal en maatschappelijk vlak en waar ook de ervaring van de zorggebruiker aan bod komt.
Verslaving is niet zo fataal als we lange tijd dachten en er zijn veel wegen om uit de spreekwoordelijke draaikolk te geraken. Als je hierover, als zorgverlener of als ervaringsdeskundige meer informatie en handvatten wil, neem dan een kijkje op de website van Gompel-Svacina.
Artsenkrant lanceert bevraging over middelengebruik en burn-out
In samenwerking met De Apotheker, wil Artsenkrant middelengebruik en burn-out bij artsen en apothekers in kaart brengen. We vragen hiervoor uw medewerking en zijn er ons terdege van bewust dat dit gevoelige thema een serene aanpak vergt. U kunt de enquête dan ook volkomen anoniem beantwoorden.
De vragenlijst is internationaal gevalideerd. Professor Geert Dom (UAntwerpen), verslavingspsychiater, leidt de enquête wetenschappelijk in goede banen.