'De Denen zijn mentaal klaar om aan het post-covid-tijdperk te beginnen'

In de strijd tegen de verspreiding van het coronavirus, springen de Scandinavische landen in het oog. Noorwegen, Finland en Denemarken hebben tot op heden slechts een paar honderden sterfgevallen gehad. Zweden is de vreemde eend in de bijt en telt meer doden dan alle andere Scandinavische landen samen."Denemarken ging als een van de eerste landen in het Europese peloton in lockdown", vertelt de Belgische dokter Ole De Backer vanuit Kopenhagen. Hij verhuisde in 2012 naar Denemarken en werkt als cardioloog in het Rigshospitalitet, het universitair ziekenhuis van Kopenhagen.De Denen gingen al op 11 maart in lockdown: cafés en restaurants gingen dicht net als de meeste winkels, lessen werden opgeschort. Mensen werden aangemoedigd om thuis te werken, er kwam een beperking op niet-essentiële verplaatsingen en het land sloot de grenzen. Naar het strand of het park gaan mits de nodige veiligheidsmaatregelen kon - in tegenstelling tot in ons land - wel nog.Volgens prof. dr. De Backer is de hoofdsleutel tot de beperkte 'schade' in Denemarken vooral de snelheid waarmee de Deense overheid in de beginfase heeft opgetreden. Ter vergelijking: in België moesten horeca en scholen 'pas' op 16 maart de deuren sluiten."Zo'n pandemie kan je eigenlijk het best vergelijken met een bosbrand", zegt Ole De Backer. "Als je een kleine brandhaard opmerkt, en je reageert snel en eenduidig, dan blijft de schade beperkt tot een zeer klein deel van het bos en is de brand snel onder controle. Maar als je een week langer wacht, staat het hele bos in brand en dan vergt het meerdere weken tot maanden werk om de brand onder controle te krijgen. Het kan dan ook jaren duren voordat het bos zich herstelt."Vandaag heeft Denemarken (5,8 miljoen inwoners) iets meer dan 498 doden en liggen er nog zo'n 49 mensen op intensieve zorg. In België zijn meer dan 8.000 mensen gestorven door het coronavirus, het aantal IZ-opnames staat op 646.Eenduidige communicatieOok het feit dat Denemarken al (veel) verder staat in de exitstrategie, heeft het land te danken aan zijn snelle handelen, zegt prof. dr. De Backer. Sinds 15 april zijn de scholen weer open. Op die dag werden ook de regels voor thuiswerken versoepeld. Sinds maandag 20 april zijn kappers, rijscholen en rechtbanken opnieuw aan de slag. Horeca, winkelcentra en sportclubs blijven voorlopig nog dicht tot 11 mei."De crisis is hier eigenlijk zo goed als voorbij. Er zijn bijna geen sterftegevallen meer en mentaal zijn mensen klaar om aan het post-covid-tijdperk te beginnen. Dat is in België wel anders als ik familie en vrienden hoor. Zij zijn duidelijk nog getraumatiseerd door de voorbije periode."Prof. dr. De Backer kijkt daarvoor deels naar de communicatie vanwege de overheid en nieuwsmedia. Snel optreden is één ding, daar duidelijk over berichten is een andere competentie. Ole De Backer: "In Denemarken worden feiten en maatregelen steeds op een eenduidige, neutrale en rustige manier gecommuniceerd door de Sundhedsstyrelsen (Danish Health Authority), daarin bijgestaan door de eerste minister en de minister van volksgezondheid. Heel anders dan wat ik in België zie. Daar dragen politici slechts weinig bij tot de communicatie. Vanaf het begin voeren tal van (pseudo)experten het hoge woord, en ventileren ze hun - vaak tegenstrijdige - meningen in allerhande media, van journaals tot praatprogramma's en shows. De ene dag klinkt het dat mondmaskers zin hebben, de volgende dag hebben mondmaskers geen zin. 'Scholen mogen open', 'scholen blijven beter dicht'. Enzovoort. Dat heeft mijns inziens veel frustratie en verwarring teweeggebracht bij de Belgische bevolking."PijnpuntenWaar in ons land de toegang tot de algemene en gespecialiseerde zorg vanaf deze week geleidelijk aan wordt uitgebreid, is het merendeel van de geplande zorg in Denemarken tijdens de coronacrisis gewoon kunnen doorgaan. "Een echte golf aan covid-patiënten hebben we in hier nooit gehad", zegt prof. dr. De Backer. Elke patiënt die vandaag in het ziekenhuis moet zijn, hetzij voor een raadpleging bij een specialist, hetzij voor een opname, moet een coronatest ondergaan. Op die manier worden 'negatieve' en 'positieve' patiënten strikt van elkaar gescheiden. De afspraken voor de 'coronatest' worden geregeld via een centrale website. Het is een dergelijke goede organisatie van de gezondheidszorg, die ertoe bijgedragen heeft dat hij acht jaar geleden in Denemarken is gebleven, zegt prof. dr. De Backer. "Alles is hier veel eenvoudiger georganiseerd. De gezondheidszorg is geregionaliseerd in vijf regio's. Dat laat toe om snel beslissingen te nemen en te handelen, conform de noden van de specifieke regio. Als er één land geknipt zou zijn om zijn gezondheidszorg ook te regionaliseren, dan is het België wel. In de aanpak van de coronacrisis schoot België pas laat in actie en toonde het weinig daadkracht, uitgezonderd van enkele goede initiatieven van individuele ziekenhuizen. In het algemeen was er echter geen goed gecoördineerde aanpak." De cardioloog verwijst onder meer naar de situatie in de woonzorgcentra. In België lieten de eerste weken van de coronacrisis strikte veiligheids- en hygiënemaatregelen op veel plaatsen op zich wachten. Veel woonzorgcentradirecties waren dan ook niet op een virusuitbraak voorbereid. Met in bepaalde woonzorgcentra een hoog aantal besmettingen onder bewoners en personeel tot gevolg. "In Denemarken zit het sowieso minder in de cultuur om ouderen naar een woonzorgcentrum te sturen. De voorbije jaren werd er fors geïnvesteerd in goede thuiszorg voor ouderen", vertelt prof. dr. Ole De Backer. Er zijn uiteraard wel woonzorgcentra. "Na een recente testing in de 19 woonzorgcentra - met in totaal zo'n 700 inwoners - in de Deense regio West-Jutland, bleek geen enkele (!) wzc-bewoner covid-positief te zijn. Door tijdig het nodige beschermingsmateriaal te voorzien, en van in het begin in te zetten op het testen van bewoners én zorgpersoneel."Want het kan niet dat besmette zorgverleners blijven doorwerken, vindt prof. dr. De Backer. Uit een online bevraging van Artsenkrant/le Journal du Médecin, geeft 58% van de 230 artsen die de enquête invulden en denken besmet te zijn, aan te blijven verder werken. "Ziek gaan werken is zowat het eerste dat ik afgeleerd heb toen ik in Denemarken aan de slag ging. Dat is hier not done, het wordt als erg asociaal aanzien."ZiekenhuisfinancieringVolgens prof. dr. De Backer legt de coronacrisis nog een ander pijnpunt bloot van de Belgische gezondheidszorg, namelijk de ziekenhuisfinanciering. "Een aantal ziekenhuizen in België had het financieel reeds moeilijk, door de covid-crisis zullen sommige op de rand van het bankroet komen te staan. Vallen zullen ze weliswaar niet, want de Belgische overheid zal hen wel redden. Maar dit toont toch aan dat de ganse ziekenhuisfinanciering niet klopt?"Prof. dr. De Backer: "Het is niet correct dat artsen betaald worden per prestatie, en een deel van hun honorarium moeten afstaan aan het ziekenhuis waarvoor ze werken. Dit moedigt overconsumptie aan. In Denemarken staat een efficiënte ziekenhuisfinanciering los van de verloning van de zorgverleners. Artsen zijn loontrekkenden en elke arts verdient ongeveer even veel, weliswaar rekening houdend met taken en verantwoordelijkheden. Dat is mijns inziens een veel efficiënter systeem."