Niet onverwacht zorgde Dr. Goldfarbs uiting voor ophef en werd zijn statement snel tegengesproken door diens voormalige universiteit zelf: "Voor het eerst sinds tientallen jaren daalt de gemiddelde levensverwachting van Amerikanen", aldus artsen namens UPenn in The Philadelphia Inquirer. Wapengeweld en moorden, lucht- en watervervuiling, klimaatverandering, opiatenepidemie, migratie, raciale en socio-economische ongelijkheden; het is duidelijk dat de gezondheid van onze patiënt en onze medemens niet enkel dat betreft wat wij in het ziekenhuis of in onze praktijk behandelen. Niet enkel de levensstijl die onze patiënt aanneemt, maar ook de financiële toestand waardoor hij/zij zich een gezonder dieet wel of niet kan veroorloven. Niet enkel de chronische longaandoening waaraan de patiënt lijdt, maar ook de luchtvervuilingsproblematiek waarmee hij/zij te maken krijgt. Niet enkel de schotwond, maar ook de buurt waarin de patiënt leeft.
Traditionele curricula geneeskunde houden vast aan een eeuwenoud gegeven: de arts als arts, en niets anders. De arts wordt opgeleid als ware geneeskunde een vacuüm of een doos: ons ziekenhuis en onze praktijk worden vaak gezien als alles wat nodig is om de patiënt in kwestie te behandelen; alles rondom (de zogenaamde social determinants of health) en boven de doos (het gezondheidssysteem waarin wij werken) wordt nauwelijks vermeld. Kwaliteit in de zorg, ziekenhuisbeleid, volksgezondheid en internationale gezondheidskwesties sijpelen zelden door tot in de artsenkringen en zij die zich desondanks daarmee inlaten, worden verwacht dit op creatieve wijze aan te leren - op het werk of van collega's buiten de directe patiëntenzorg.
'Health services research' gaat na waarom sommige patiënten zich minder goed laten behandelen, minder goede resultaten vertonen na operaties en slechter revalideren dan andere patiënten
In de Verenigde Staten en Canada blijkt een bredere basis en verdere studies in de volksgezondheid (Master in Public Health, MPH) of management in de ziekenzorg (Master in Business Administration, MBA) niet zeldzaam voor artsen (Doctor of Medicine, MD). Meer en meer universiteiten bieden MD-MPH- of MD-MBA-studies aan, waarbij studenten beide programma's combineren. Assistenten-in-opleiding worden vaker verwacht één of twee jaren in het midden van hun vervolgopleiding te reserveren voor onderzoek of om verdere studies te vervolgen. Artsen en specialisten wordt aangeboden zulke studies deeltijds te doen in het kader van academische verrijking.
'Health services research', een gemengde tak van volksgezondheid en geneeskunde, gaat na waarom sommige patiënten zich minder goed laten behandelen, minder goede resultaten vertonen na operaties en slechter revalideren dan andere patiënten. Daarenboven laat een managementoptiek toe na te gaan hoe het ziekenhuisbeleid en de gezondheidszorg kunnen verbeterd worden om patiënten beter te behandelen en de ziekenzorgkosten te verminderen. Artsen in Noord-Amerika zijn vaker en vaker betrokken bij beleidsdiscussies en interventies op het niveau van de lokale gemeenschap om hun begrip van de zorgproblematiek en - ongelijkheden aan te kaarten.
In België, net als in het merendeel van Europa, is zo'n insteek slechts beperkt waar te nemen. MPH- of MBA-studies, of gelijkaardig onderzoek, maakt geen deel uit van het gros van de carrière of kennis van geneeskundestudenten, assistenten, of artsen. De Belgische sociale gezondheidszorg - in tegenstelling tot de Amerikaanse vrije markt in de zorg- gaat weliswaar veel van de problematieken in de Verenigde Staten tegen, maar desalniettemin blijft onze bevolking heterogeen op sociaal, economisch, raciaal, en individueel vlak, waar zelfs een volledig kostenvrije gezondheidszorg niet omheen kan. Bovendien speelt de balans tussen het kostenplaatje van de sociale gezondheidszorg en het staatsbudget een belangrijke rol; de arts wordt daarbij verwacht de stem van de patiënt te zijn en te zorgen dat ook diens noden in acht worden genomen bij budgettaire besparingen.
Verandering is echter stilaan zichtbaar in België: dit academiejaar slaan de vijf voornaamste Vlaamse universiteiten de handen in elkaar om een gestandaardiseerde, Engelstalige Master in Science in Global Health aan te bieden. Een Master met aandacht voor wat actueel en nodig is voor de moderne volksgezondheidsonderzoeker, beleidsmaker en arts: een kwantitatieve basis, toepassing van de social determinants of health in de gezondheidszorg, en zogenaamd "systems thinking" - op nationaal en internationaal vlak. Nu rest enkel de vraag: hoeveel artsen of studenten Geneeskunde zullen zich met deze cohorten mengen?
We leven in een tijd waarin obesitas en andere chronische aandoeningen toenemen, lucht- en watervervuiling alom is, geweld niet afwezig is, en raciale en socio-economische verschillen zich laten voelen in de ziekenzorg. De vroegere arts leefde in zijn of haar doos; de huidige en toekomstige arts dient uit zijn of haar doos te komen en na te gaan wat zich afspeelt daarrond en daarboven.