Ze zijn meteen alle vijf bereid om op Bongo af te spreken. 'Bongo' is een cadeau van onze dienst 'universitaire onderwijsondersteuning', een virtueel klaslokaal dat samenspraak toelaat met studenten via chat en beeld. Ik vind het voorlopig het beste alternatief voor onze interactieve lessen, terugkomdagen, seminaries die we hanteren in onze vakgroep, maar het zal nooit 'in levende lijve' kunnen vervangen.

'Ze' zijn Bavo, Robrecht, Emma, Sven en Joyce, laatstejaarsgeneeskundestudenten die het zorgpersoneel, de huisartsen en CRA van woonzorgcentrum 'Ter Rive' konden en mochten ondersteunen. De modale hulpwerkwerkwoorden kunnen en mogen zijn allebei belangrijk. Achteraf beseffen ze hoe bevoorrecht ze waren. Veel studenten hadden zich opgegeven als vrijwilliger bij de oproep van de decaan Piet Hoebeke van de faculteit geneeskunde. Op sommige stageplaatsen was stage onmogelijk geworden wegens Covid-19- gerelateerde veiligheidsmaatregelen: besmettingsgevaar te groot en geen 'reguliere' patiënten meer. Zij zochten een andere stageplaats. Zinvolle betekenis en ervaringen opdoen waren de motivatie. Frustratie heerste als men niet gevraagd werd.

Bavo en Robrecht konden meteen van start gaan op 6 april in 'Ter Rive'. Verzekeringstechnisch was er geen probleem omdat men een stage in een woonzorgcentrum met begeleiding van een CRA gelijkstelt met een huisartsenstage die beëindigd was uit overmacht. Er was een korte voorbereiding maar eigenlijk werden ze erin gesmeten. "Het was bijna zoals onze ervaring in Rwanda, de overzeese stage eind vorig jaar", zegt Robrecht en Bavo beaamt volmondig. "Chaos, onvoldoende specifiek opgeleid personeel, gebrek aan materiaal en voortgaan op je buikgevoel: pluis , niet pluis. Actie ondernemen met de mensen die inzicht hebben en de patiënten het beste kennen. De hoofdverpleegkundigen en het ondersteunend sanitair en technisch personeel waren goud waard. Begrijp me niet verkeerd, dit is geen kritiek naar zorgkundigen of deeltijds personeel, maar zij zijn niet opgeleid en hebben onvoldoende ervaring om acties te ondernemen die je in een ziekenhuis verwacht, waar alles en iedereen voorhanden is."

Achteraf beseffen ze hoe bevoorrecht ze waren. Veel studenten hadden zich opgegeven als vrijwilliger bij de oproep van de decaan

Het gebrek aan beschermmateriaal en de onmogelijkheid te testen vonden ze ook schrijnend. Ze begrepen maar al te goed dat de directeur aan de alarmbel had getrokken via media. Maar de solidariteit was groot, ook met de huisartsen die niet konden, niet mochten komen in deze periode. Emma arriveerde op 7 april in 'Ter Rive'. Ze telefoneerde en overlegde met de huisartsen om samen beslissingen te nemen. "Er is een dossier en een vroegtijdige zorgplanning opgemaakt, maar deze situatie was niet voorzien. Hoe reageer je als familie de moeder of vader wil meenemen naar huis omdat ze er niet op vertrouwen dat ze wel de beste zorg zullen krijgen, of ze nog wel opgenomen zullen mogen worden."

Er was veel onduidelijkheid, misnoegdheid over het nieuws dat ouderen moesten wijken voor jongeren in het ziekenhuis, op IZ. De onmogelijkheid om samen afscheid te kunnen nemen als het dan toch moest. "Gelukkig was er de CRA die goede contacten had met professor Nele Van Den Noortgate van het UZ Gent om daarover objectieve informatie te geven in begrijpelijke mensentaal", vervolgt Emma.

"Ik heb nu concreet ervaren hoe belangrijk communicatie en overleg is tussen eerste en tweede lijn. Ik had nog geen ervaring in woonzorgcentra. Ik deed twee stages geriatrie, een keuzestage vorig jaar en coassistentschap in januari jl. Ik twijfel tussen geriatrie en huisartsgeneeskunde, daarom was deze mogelijkheid in dit RVT extra relevant voor mij. Het is zo mooi te zien hoe het personeel met deze bewoners omgaat. Zelfs als de nood het hoogst is blijven ze hen 'graag zien', hoe kan ik het anders uitdrukken?"

Er valt een instemmende, verbindende stilte in de virtuele klas. "Het is toch een roeping", vervolgt Bavo. "Mijn papa werkt als verpleegkundige in een woonzorgcentrum. In de vakantie spring ik er elk jaar bij. Ik ervaar het als een meerwaarde dat huisartsen hun eigen patiënten kunnen blijven opvolgen. Ik kies bewust voor huisarts en zou niet graag hebben dat een verpleeghuisarts alle patiënten overneemt zoals in Nederland. Misschien moet men de functie van de CRA wel wat aanpassen. Zijn of haar meerwaarde is alleszins gebleken in deze crisisperiode."

Dat bevestigt Sven. Hij droomde als kind om arts te worden. "Toen men in de lagere school vertelde wat je allemaal kon worden, sprak arts mij onmiddellijk enorm aan en zo werd een droom realiteit." Nu wil hij voornamelijk een aanspreekpunt zijn voor patiënten met hun vele verschillende vragen, problemen en zorgen. Hij kijkt ernaar uit om haio te zijn, huisarts te worden. Preventie coördineren ziet hij zeker als een van zijn taken.

Toen hij op 9 april een plaats op de reservelijst kreeg maar meteen nadien opgeroepen, zei hij meteen 'ja'. Tot negen uur 's avonds hielp hij mee aan de 'testing'. Ter Rive was 'uitgekozen' als een van de 55 centra. "Wij hebben elkaar getest en ervaren hoe onaangenaam dit is!" Zelf op Bongo is nog te zien wat hun reactie toen was. Bavo bleek positief: '"Ik was verbaasd dat je Covid-19 symptoomloos kon doormaken. Ik mocht spijtig genoeg niet langer blijven volgens het universitaire protocol."

Mag ik fier zijn op deze geneeskundestudenten?

Dat gaf bij sommige personeelsleden wat wrevel. Zij moesten voortwerken zolang ze geen symptomen hadden, weliswaar bij de niet-positief geteste bewoners die men nu eindelijk strategisch kon cohorteren. Geen van hen ervaarde extra druk of angst omwille van het feit dat ze ziek konden worden. Het groot aantal overlijdens, het verdriet, de frustratie, ... dát woog allemaal. Gelukkig konden ze daarvoor terecht bij elkaar, hun partner, hun kotgenoot.

Bij Joyce heerst hetzelfde gevoel. Zij verving Bavo vanaf 13 april en keek er echt naar uit nog iets zinvol te kunnen betekenen in deze coronaperiode. Ze woont nu weer thuis en dat lukt wonderwel met duidelijke plaatsafspraken, maar "het is toch een welgekomen afwisseling na dagen studeren en me voorbereiden op mijn kandidatuur voor neurologie", geeft ze glimlachend toe. "Veel van mijn collega studenten voelen zich onzeker omdat er minder werk is op de stages, en ze minder hun potentieel kunnen tonen dan in niet-corona tijden."

Het houdt hen bezig: waarop zal men zich kunnen baseren bij die studenten die nu geen stage meer kunnen doen? Vanavond willen ze echter alleen terugblikken op deze ongelooflijke ervaring in 'Ter Rive'. "We zijn alle mensen daar enorm dankbaar voor. Het was zo leerrijk, maar ook echt een enorme hulp dat we elkaar hadden om te overleggen, om eens te vragen of iemand anders een klinische inschatting wou maken. Het was echt fijn om die solidariteit tussen de studenten onderling te ervaren", zeggen ze in koor. Dat belooft voor de toekomst van het inter- en transdisciplinaire handelen.

Mag ik fier zijn op deze, op onze studenten. Ik ervaar hier wat ik ook tijdens de lessen, de terugkomdagen, de seminaries ervaar. Het engagement, de solidariteit, de betrokkenheid. Ik wil met hen op de foto! Bongo laat dit moeilijk toe dus overschakelen naar het onveilige Zoom. In een mailtje nadien dank ik hen nog eens extra voor hun optimisme, samen en integer.

Ter Rive, Marc Cosyns
Ter Rive © Marc Cosyns
Ze zijn meteen alle vijf bereid om op Bongo af te spreken. 'Bongo' is een cadeau van onze dienst 'universitaire onderwijsondersteuning', een virtueel klaslokaal dat samenspraak toelaat met studenten via chat en beeld. Ik vind het voorlopig het beste alternatief voor onze interactieve lessen, terugkomdagen, seminaries die we hanteren in onze vakgroep, maar het zal nooit 'in levende lijve' kunnen vervangen. 'Ze' zijn Bavo, Robrecht, Emma, Sven en Joyce, laatstejaarsgeneeskundestudenten die het zorgpersoneel, de huisartsen en CRA van woonzorgcentrum 'Ter Rive' konden en mochten ondersteunen. De modale hulpwerkwerkwoorden kunnen en mogen zijn allebei belangrijk. Achteraf beseffen ze hoe bevoorrecht ze waren. Veel studenten hadden zich opgegeven als vrijwilliger bij de oproep van de decaan Piet Hoebeke van de faculteit geneeskunde. Op sommige stageplaatsen was stage onmogelijk geworden wegens Covid-19- gerelateerde veiligheidsmaatregelen: besmettingsgevaar te groot en geen 'reguliere' patiënten meer. Zij zochten een andere stageplaats. Zinvolle betekenis en ervaringen opdoen waren de motivatie. Frustratie heerste als men niet gevraagd werd.Bavo en Robrecht konden meteen van start gaan op 6 april in 'Ter Rive'. Verzekeringstechnisch was er geen probleem omdat men een stage in een woonzorgcentrum met begeleiding van een CRA gelijkstelt met een huisartsenstage die beëindigd was uit overmacht. Er was een korte voorbereiding maar eigenlijk werden ze erin gesmeten. "Het was bijna zoals onze ervaring in Rwanda, de overzeese stage eind vorig jaar", zegt Robrecht en Bavo beaamt volmondig. "Chaos, onvoldoende specifiek opgeleid personeel, gebrek aan materiaal en voortgaan op je buikgevoel: pluis , niet pluis. Actie ondernemen met de mensen die inzicht hebben en de patiënten het beste kennen. De hoofdverpleegkundigen en het ondersteunend sanitair en technisch personeel waren goud waard. Begrijp me niet verkeerd, dit is geen kritiek naar zorgkundigen of deeltijds personeel, maar zij zijn niet opgeleid en hebben onvoldoende ervaring om acties te ondernemen die je in een ziekenhuis verwacht, waar alles en iedereen voorhanden is." Het gebrek aan beschermmateriaal en de onmogelijkheid te testen vonden ze ook schrijnend. Ze begrepen maar al te goed dat de directeur aan de alarmbel had getrokken via media. Maar de solidariteit was groot, ook met de huisartsen die niet konden, niet mochten komen in deze periode. Emma arriveerde op 7 april in 'Ter Rive'. Ze telefoneerde en overlegde met de huisartsen om samen beslissingen te nemen. "Er is een dossier en een vroegtijdige zorgplanning opgemaakt, maar deze situatie was niet voorzien. Hoe reageer je als familie de moeder of vader wil meenemen naar huis omdat ze er niet op vertrouwen dat ze wel de beste zorg zullen krijgen, of ze nog wel opgenomen zullen mogen worden." Er was veel onduidelijkheid, misnoegdheid over het nieuws dat ouderen moesten wijken voor jongeren in het ziekenhuis, op IZ. De onmogelijkheid om samen afscheid te kunnen nemen als het dan toch moest. "Gelukkig was er de CRA die goede contacten had met professor Nele Van Den Noortgate van het UZ Gent om daarover objectieve informatie te geven in begrijpelijke mensentaal", vervolgt Emma. "Ik heb nu concreet ervaren hoe belangrijk communicatie en overleg is tussen eerste en tweede lijn. Ik had nog geen ervaring in woonzorgcentra. Ik deed twee stages geriatrie, een keuzestage vorig jaar en coassistentschap in januari jl. Ik twijfel tussen geriatrie en huisartsgeneeskunde, daarom was deze mogelijkheid in dit RVT extra relevant voor mij. Het is zo mooi te zien hoe het personeel met deze bewoners omgaat. Zelfs als de nood het hoogst is blijven ze hen 'graag zien', hoe kan ik het anders uitdrukken?" Er valt een instemmende, verbindende stilte in de virtuele klas. "Het is toch een roeping", vervolgt Bavo. "Mijn papa werkt als verpleegkundige in een woonzorgcentrum. In de vakantie spring ik er elk jaar bij. Ik ervaar het als een meerwaarde dat huisartsen hun eigen patiënten kunnen blijven opvolgen. Ik kies bewust voor huisarts en zou niet graag hebben dat een verpleeghuisarts alle patiënten overneemt zoals in Nederland. Misschien moet men de functie van de CRA wel wat aanpassen. Zijn of haar meerwaarde is alleszins gebleken in deze crisisperiode."Dat bevestigt Sven. Hij droomde als kind om arts te worden. "Toen men in de lagere school vertelde wat je allemaal kon worden, sprak arts mij onmiddellijk enorm aan en zo werd een droom realiteit." Nu wil hij voornamelijk een aanspreekpunt zijn voor patiënten met hun vele verschillende vragen, problemen en zorgen. Hij kijkt ernaar uit om haio te zijn, huisarts te worden. Preventie coördineren ziet hij zeker als een van zijn taken. Toen hij op 9 april een plaats op de reservelijst kreeg maar meteen nadien opgeroepen, zei hij meteen 'ja'. Tot negen uur 's avonds hielp hij mee aan de 'testing'. Ter Rive was 'uitgekozen' als een van de 55 centra. "Wij hebben elkaar getest en ervaren hoe onaangenaam dit is!" Zelf op Bongo is nog te zien wat hun reactie toen was. Bavo bleek positief: '"Ik was verbaasd dat je Covid-19 symptoomloos kon doormaken. Ik mocht spijtig genoeg niet langer blijven volgens het universitaire protocol." Dat gaf bij sommige personeelsleden wat wrevel. Zij moesten voortwerken zolang ze geen symptomen hadden, weliswaar bij de niet-positief geteste bewoners die men nu eindelijk strategisch kon cohorteren. Geen van hen ervaarde extra druk of angst omwille van het feit dat ze ziek konden worden. Het groot aantal overlijdens, het verdriet, de frustratie, ... dát woog allemaal. Gelukkig konden ze daarvoor terecht bij elkaar, hun partner, hun kotgenoot. Bij Joyce heerst hetzelfde gevoel. Zij verving Bavo vanaf 13 april en keek er echt naar uit nog iets zinvol te kunnen betekenen in deze coronaperiode. Ze woont nu weer thuis en dat lukt wonderwel met duidelijke plaatsafspraken, maar "het is toch een welgekomen afwisseling na dagen studeren en me voorbereiden op mijn kandidatuur voor neurologie", geeft ze glimlachend toe. "Veel van mijn collega studenten voelen zich onzeker omdat er minder werk is op de stages, en ze minder hun potentieel kunnen tonen dan in niet-corona tijden." Het houdt hen bezig: waarop zal men zich kunnen baseren bij die studenten die nu geen stage meer kunnen doen? Vanavond willen ze echter alleen terugblikken op deze ongelooflijke ervaring in 'Ter Rive'. "We zijn alle mensen daar enorm dankbaar voor. Het was zo leerrijk, maar ook echt een enorme hulp dat we elkaar hadden om te overleggen, om eens te vragen of iemand anders een klinische inschatting wou maken. Het was echt fijn om die solidariteit tussen de studenten onderling te ervaren", zeggen ze in koor. Dat belooft voor de toekomst van het inter- en transdisciplinaire handelen. Mag ik fier zijn op deze, op onze studenten. Ik ervaar hier wat ik ook tijdens de lessen, de terugkomdagen, de seminaries ervaar. Het engagement, de solidariteit, de betrokkenheid. Ik wil met hen op de foto! Bongo laat dit moeilijk toe dus overschakelen naar het onveilige Zoom. In een mailtje nadien dank ik hen nog eens extra voor hun optimisme, samen en integer.