The Bill & Melinda Gates Foundation bekommert zich om het medisch welzijn van de mensheid, vooral in Afrika. Anders dan hun medestander Elon Musk, die alle heil verwacht van een tocht naar Mars, zijn Melinda en Bill bezorgd over de evolutie in het zwarte continent en de weerslag daarvan op de wereld. Een recente studie in The Lancet, door hen gesponsord, toont aan dat contraceptie voor 160 miljoen Afrikaanse vrouwen een probleem is bij 'family planning'. Zwangerschap en geboorte veroorzaken jaarlijks ongeveer 200.000 overlijdens bij vrouwen tussen 15 en 49 jaar. Betere contraceptie zou kunnen zorgen voor 'empowerment' van vrouwen, voor beter betaald werk en voor sociale en economische voordelen. Uitstel van barensweeën maakt een betere scholing van vrouwen mogelijk met als gevolg beter werk. De studie stelt dat om de Sustainable Development Goals tegen 2030 te halen familieplanning, en dus moderne contraceptie onontbeerlijk is. De studie maant beleidsmensen aan om de toegankelijkheid tot moderne contraceptie mogelijk te maken voor de meest kwetsbare groepen mensen.
Tot daar de studie van Bill en Melinda. Nu mijn ervaringen te velde.
Wil je contraceptie bespreken in Zwart Afrika, dan word je verdacht van neokolonialisme, soms ook van hekserij
Ik heb 15 jaar ervaring in Kahemba, Congo. Ik tracht er een project in goede banen te leiden in de strijd tegen extreme armoede. De ziekte Konzo die 5% van de stad Kahemba (110.000) treft, is een Afrikaanse paraplegie veroorzaakt door deze extreme armoede en door chronische ondervoeding en honger. De enige rijkdom in de streek is 'kinderrijkdom'. Een gezin telt al gauw acht à negen kinderen van wie de helft sterft voor ze vijf jaar zijn. Moeder word je in Kahemba vanaf je 15de. Kinderen staan in voor de 'sociale zekerheid'; ze zorgen voor de oude dag van de familie en kunnen al heel vroeg mee aanpakken in de zorg voor jongere broers en zussen, voor werk op het veld, voor het water halen aan de rivier. In het lokale ziekenhuis draait de materniteit op volle toeren, de artsen hebben de handen vol met sectio's. Bij zwangerschap en geboorte sterft één moeder op de 100. Kinderen zijn dan ook het grootste deel van de bevolking, ongeveer 60%. Daarna volgen vrouwen 25%, een veel kleiner deel (15%) zijn mannen. Mannen trekken vaak naar de stad, Kikwit en Kinshasa, om geld te verdienen en om te ontsnappen aan de honger. In Kahemba is het gemiddeld inkomen één tot twee $ per persoon, het laagste getal in de statistieken van de V.N. Ook in Kahemba stellen ambitieuse jonge mannen, zoals artsen, hun hoop op emigratie. 'La Belgique' is dan het ultieme doel.
Bespreken van contraceptie is bijna niet mogelijk, meestal wordt hartelijk gelachen over voorstellen in dit verband. Soms word je verdacht van neokolonialisme, soms ook van hekserij.
Mede dank zij veel hulp van lokale mensen, zoals de Soeurs de la Divine Providence, lokale scholen, plaatselijke traditionele chefs en ook politieke verantwoordelijken verbetert de toestand. Er ontstaat voorzichtige lokale economie, artsen blijven langer ter plaatse, de nieuwe gevallen van Konzo dalen langzaam.
Zouden Bill & Melinda niet meer moeten investeren in lokale aanpak, ver weg van de grote Afrikaanse steden? Voor studies lijkt het te laat.
Of heeft Elon dan toch gelijk dat wij naar Mars moeten?