Commissie rechten patiënt: wat bij taalbarrière tussen zorgverlener en patiënt?

Het advies werd uitgebracht op verzoek van de minister van volksgezondheid, na een incident in een spoedgevallendienst in het tweetalige Brussels Hoofdstedelijk Gewest. De minister vroeg aan de Federale Commissie om te onderzoeken of de aanpak van verkeerd taalgebruik kan versterkt worden in het kader van de wet betreffende de rechten van de patiënt.Taalgebruik niet in wet patiëntenrechtenIn het advies wordt er op gewezen dat de wet patiëntenrechten geen expliciete melding maakt van het gebruik van taal in de zorgrelatie. Ook bij de recente hervorming van die wet werden geen wijzigingen aangebracht met betrekking tot dit onderwerp. In de memorie van toelichting bij deze wijzigingswet wordt evenmin naar dit onderwerp verwezen.De Federale Commissie is van mening dat de verplichting voor de zorgverlener om kwaliteitsvolle informatie te verstrekken (artikel 7 van de wet) betekent dat de zorgverlener er primair naar streeft om informatie te verstrekken die de patiënt begrijpt. De verantwoordelijkheid om informatie te verstrekken en in dialoog te treden met de patiënt in een taal die de patiënt eigen is, maakt deel uit van het verstrekken van informatie op een kwaliteitsvolle wijze en op maat van de patiënt. De patiënt heeft recht op informatie en de mogelijkheid tot overleg met de zorgverlener in een taal die hij verstaat. De patiënt draagt, in de mate van het mogelijke, zelf ook bij aan een kwaliteitsvolle communicatie.Informatieverstrekking op maat van de patiëntDe wijze waarop informatie aan de patiënt op een kwaliteitsvolle wijze en op maat van de patiënt verstrekt wordt, verschilt van de aard van en specifieke context waarbinnen de gezondheidszorg wordt verstrekt. De Federale Commissie benadrukt dat ook in een context van spoedeisende zorg er aandacht dient te zijn voor een kwaliteitsvolle informatieverstrekking aan de patiënt.Als blijkt dat er een taalbarrière is tussen de zorgverlener en de patiënt, waardoor de patiënt de ontvangen informatie niet voldoende begrijpt, kan niet worden gesteld dat de informatieverstrekking op een kwaliteitsvolle wijze heeft plaatsgevonden.We moeten ook rekening houden met het feit dat België veel verschillende nationaliteiten telt. Het probleem beperkt zich dus niet tot de wederzijdse kennis van één van onze drie landstalen. Voldoende kennis hebben van één van de drie landstalen mag sinds 10 juni 2024 dan wel verplicht zijn voor elke zorgverlener die in België een visum wil verkrijgen (artikel 11/1 Zorgkwaliteitswet), er zullen nog steeds heel wat situaties voorvallen waarin de zorgverlener en de patiënt niet dezelfde taal spreken. Kwalitatief informatie verstrekken betekent dat als een patiënt en een zorgverlener niet dezelfde taal spreken, ze samen zoeken naar passende maatregelen om deze taalbarrière te overwinnen. De zorgverlener informeert de patiënt over de eventuele (financiële) gevolgen van de maatregelen.