De discussie rond het gebruik van medicatie bij kinderen met obesitas doet ons stilstaan bij wat goede zorg voor hen is. Kinderen met een maatje buiten het plaatje zijn nog kwetsbaarder in hun groei en verdienen een echte duw in de rug tijdens hun ontwikkeling. Maar wat houdt die 'duw in de rug' precies in?
Recent is gebleken dat obesitas door meer dan tien factoren beïnvloed wordt. Om de juiste zorg te kunnen bepalen, is het essentieel om eerst uitgebreid de levensstijl en context van het kind te verkennen.
De precieze behandeling hangt immers af van een veelheid aan factoren, waaronder het eet- en beweeggedrag, lichaamsbeleving, stress, copingvaardigheden, slaap, de waarden binnen het gezin, de leeftijd, de gezondheidstoestand en de ernst van de obesitas van het kind.
Het interfederaal zorgtraject - dat er vanaf 1 december komt en waarbij pediatrische, multidisciplinaire obesitascentra een behandelingsplan zullen uitwerken - biedt die brede inschatting en zorg op maat voor kinderen met ernstige obesitas. Dit in overleg met het kind, de familie en de zorgverleners binnen een multidisciplinaire samenwerking.
Binnen de eerste lijn moeten we investeren in een concreet traject voor kinderen met overgewicht en niet-ernstige obesitas
Dit interfederaal zorgtraject is een stap in de goede richting, maar er is nog werk aan de winkel. Binnen de eerstelijn moeten we ook investeren in een concreet traject voor kinderen met overgewicht en niet-ernstige obesitas, waarbij een doordachte preventieve en holistische aanpak het fundament vormen. Alleen zo kunnen we in de toekomst investeren in het voorkomen van ernstige obesitas bij kinderen en jongeren.
De huidige debatten over het gebruik van obesitasmedicatie bij kinderen benadrukken de dringende noodzaak om in te zetten op het obesitastraject. Helaas lijken medicijnen zoals Ozempic (Semaglutide) en andere anti-obesitasmedicijnen langzaam maar zeker hun intrede te doen als een quick fix bij allerlei gewichtsvragen, ook buiten het obesitastraject.
Het potentieel van obesitasmedicatie doet iedereen met wat lichaamsontevredenheid dromen van nieuwe 'stand alone' oplossingen. De aanpak van obesitas vraagt echter om concretisering als we verder willen gaan dan enkel het vluchtig bestrijden van symptomen.
Huisartsen moeten in een gedocumenteerd traject de tijd kunnen nemen om, vertrekkende van gerichte leefstijl- en contextverkenning, op zoek te gaan naar wat al goed gaat en waar het beter kan. Op die manier kunnen ze concrete zorg op maat leveren samen met andere eerstelijnspartners
Huisartsen moeten in een gedocumenteerd traject de tijd kunnen nemen om, vertrekkende van gerichte leefstijl- en contextverkenning, op zoek te gaan naar wat al goed gaat en waar het beter kan
Laat ons ook met z'n allen samenwerken aan het uitbouwen van een gezonde leefomgeving in plaats van met het vingertje te wijzen naar kinderen en gezinnen die zoekende zijn rond hun basisleefstijl.
Preventief kunnen we kinderen en jongeren vooruithelpen door te werken aan een omgeving zonder stigmatisering op basis van uiterlijk, die ervoor zorgt dat kinderen zich goed voelen in hun veranderende lijf, die uitdaagt om te spelen en te bewegen, en die ondersteuning biedt bij de groei in alle leefomgevingen.
Er moet meer aandacht gaan naar preventieve acties, zoals gezonde maaltijden in de kinderopvang en op school, een betere inrichting van de voedselomgeving rond de scholen en in buurten waar veel kwetsbare ouders en kinderen wonen en het beperken van reclame voor ongezonde voeding.
Deze benadering impliceert de nood aan een uitgewerkt traject van geïntegreerde zorg, van preventieve maatregelen tot zeer gespecialiseerde zorg, met een stevige basis binnen de eerste lijn.
Dit omvat onder andere een grondige beoordeling van de ernst van de individuele situatie, en indien noodzakelijk, kan er een samenwerking plaatsvinden met specialisten in het geval van kinderen met ernstige gezondheidsproblemen.
Er moet meer aandacht gaan naar preventieve acties, zoals gezonde maaltijden in de kinderopvang en op school, een betere inrichting van de voedselomgeving rond de scholen
Het gebruik van semaglutide bij kinderen die lijden aan ernstige obesitas met gezondheidsproblemen, is een optie die met de grootste zorgvuldigheid moet worden afgewogen. Het is absoluut nodig dat langetermijneffecten van langdurig medicijngebruik op de fysische groei van kinderen eerst goed worden onderzocht. Mogelijke gastro-intestinale problemen, spierverlies en ontregeling van het beloningssysteem in de hersenen moeten worden afgewogen tegenover de gezondheidsimpact van ernstige obesitas.
Het is eveneens belangrijk om te onderzoeken welke psychosociale impact dit heeft voor de groei van deze kinderen, zoals de ontwikkeling van hun eetcompetenties, het omgaan met honger- en verzadigingssignalen, lichaamsbeleving en zelfwaardering.
Alleen een pilletje of spuit zal obesitas niet oplossen. Meer nog: medicatie als stand alone is op dit ogenblik duidelijk af te raden
Kortom, alleen een pilletje of spuit zal obesitas niet oplossen. Meer nog: medicatie als stand alone is op dit ogenblik duidelijk af te raden. Het is niet effectief en zelfs gezondheidsbedreigend indien dit medicatiegebruik niet ingebed wordt in een ruimer zorgplan.
De komst van deze medicatie benadrukt de dringende noodzaak om te investeren in een concreet zorgtraject voor obesitas binnen de eerstelijnszorg met een doordachte preventieve en holistische aanpak als fundament.
En wat met medicatie bij obese kinderen en jongeren? We moeten echt goed onderzoeken wat dit teweegbrengt in het broze groeiproces van ontwikkelende kinderen (en breinen) en mogen deze optie alleen overwegen als middel bij hooggespecialiseerde zorg bij zeer ernstige obesitas.
Laat ons vooral investeren in het voorkomen van obesitas! Er is nog veel werk aan de winkel om te zorgen voor een groeiondersteunende leefomgeving voor kinderen waar ze kunnen opgroeien zonder stigmatisering op basis van hun uiterlijk.