Sinds de brutale overval op een exuberant rijke ondernemer waarbij dieven aan de haal gingen met zijn polshorloge, weet de gemiddelde Belg dat er uurwerken bestaan die evenveel kosten als een ruime gezinswoning. Het is geen alleenstaand voorbeeld van hoe duizelingwekkende bedragen uitgegeven worden aan luxe. Elke week komen er verhalen in de media over wat mensen met gigantisch veel geld zoal doen. We vinden het kennelijk allemaal zeer interessant.
In de gezondheidszorg worden we evenwel elke dag met de neus op een omgekeerde financiële realiteit gedrukt. Gewone mensen, die we in ons klinisch werk ontmoeten, worstelen op een heel andere manier met hun uitgaven. Stijgende energie- en voedselprijzen dwingen gezinnen tot het rigoureus zoeken naar een evenwicht tussen in- en uitgaven. Een substantieel deel van hen redt het niet meer. Armoede wenkt voor een op de drie Belgen. Dat is heel slecht nieuws voor de medische zorg in dit land, die nog steeds zwaar te lijden heeft onder de coronacrisis en extra druk best kan missen.
Wetenschappelijk onderzoek heeft namelijk meermaals aangetoond: ziek maakt arm en arm maakt ziek. Het is een regelrechte aanfluiting van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens. Artikel 25 zegt namelijk dat iedereen recht heeft op een levensstandaard, die hoog genoeg is voor de gezondheid en het welzijn van zichzelf en zijn gezin.
Het is een vreemde paradox dat zorgverstrekkers bij alle inspanningen om de meest geschikte behandeling en zorg te bieden, vaak voorbijgaan aan het financiële aspect ervan. Weten we precies hoeveel een ziekenhuisopname kost, met en zonder verhoogde tegemoetkoming? Het remgeld van medicatie? De opleg bij een kinesitherapeut? De prijs van psychotherapie? Het zorgvuldig en in alle openheid bespreken van wat alles kost, schiet erbij in. Vraag is waarom we dat nalaten. Tijdsgebrek? De veronderstelling dat de eigen bijdrage van de patiënt verwaarloosbaar is en voor iedereen haalbaar? Of zijn we er gewoon niet in opgeleid?
Patiënten die moeite hebben om de eindjes aan elkaar te knopen, zullen uit schaamte niet spontaan melden dat het behandelvoorstel financieel onhaalbaar is. Maar hoe contra-intuïtief ook, het afstemmen van de behandeling op de financiële mogelijkheden van de patiënt levert op termijn winst op voor alle partijen. Een betaalbare behandeling waarover tussen zorgverstrekker en patiënt overeenstemming werd bereikt, verhoogt de compliance, wat de gezondheidseffecten versterkt.
De werkgroep 'Arm maakt ziek en ziek maakt arm' van de Staten-Generaal Geestelijke Gezondheid wil een beter zicht krijgen op de visie van artsen en apothekers op het probleem van armoede in de gezondheidszorg. Bij dit nummer van Artsenkrant vindt u een enquête die dat scherp kan stellen. De resultaten worden op termijn gebruikt om beleidsvoorstellen te doen, die de gehele gezondheidszorg ten goede zullen komen. We hopen dat u de tijd wil nemen om er aan deel te nemen.
Kirsten Catthoor, psychiater
Hans De Loof, professor farmacologie (foto bovenaan)
Kris Van den Broeck, titularis leerstoel Public Mental Health UAntwerpen
U kan de enquête invullen op artsenkrant.com/enquete_armoede.