De gezondheidszorg staat op een belangrijk keerpunt. Veel zorginstellingen onderzoeken hoe AI hun werk kan verbeteren, maar de sector lijkt nog niet klaar voor grootschalige toepassingen. Vlaamse zorgspelers merken dat de helft van hun AI-projecten niet tot een succesvol einde worden gebracht.
De voornaamste redenen? Povere datakwaliteit, gebrekkige risicoanalyses, stijgende kosten, te lage adoptie en - opvallend - onduidelijkheid over de geleverde waarde.
In de zorg draait alles om de patiënt, maar er komen ook veel ondersteunende processen bij kijken. AI kan in beide gevallen een groot verschil maken. Het achterliggende idee is in ieder geval dat toepassingen van AI in de zorgsector zich niet per se op louter tijdwinst richten, maar op het verbeteren van de zorgkwaliteit.
Vlaamse zorgspelers merken dat de helft van hun AI-projecten niet tot een succesvol einde worden gebracht.
Artsen zien AI nu onder andere als hulpmiddel om betere diagnoses te stellen. Als AI er bijvoorbeeld in slaagt borstkanker nauwkeurig op medische beelden te detecteren, dan zie je meteen de meerwaarde.
Met AI kunnen zorgverleners ook meer doen met hetzelfde team. Zo kunnen ze eenvoudig een samenvatting maken van een gesprek tussen arts en patiënt, zodat de patiënt die informatie snel met zijn familie kan delen. Dergelijke AI-projecten binnen administratieve processen roepen bovendien minder ethische bezwaren op, gezien het nijpende personeelstekort.
Daardoor kunnen de zorgverleners in onze ziekenhuizen focussen op de kern van hun job, maar dat roept een belangrijke vraag op: moeten we de vrijgekomen tijd gebruiken om onze productiviteit te verhogen, of meer vrije tijd inplannen? Als AI alle simpele taken overneemt, kan de job mentaal te belastend worden. Gerichte keuzes over waarvoor we AI wel of niet gebruiken, zullen de sleutel zijn tot succes.
De meeste AI-toepassingen ontstaan uit concrete uitdagingen die artsen en verplegers in de praktijk tegenkomen. We zetten de technologie pas in wanneer er een duidelijke behoefte is, niet zomaar omdat ze beschikbaar is. Dat is essentieel: generatieve AI moet nuttig zijn en inspelen op herkenbare noden, zoals het overbruggen van taalbarrières of het opstellen van ontslagbrieven die alleen de noodzakelijke informatie bevatten, zonder een overdaad aan details. AI is geen wondermiddel. Het is niet altijd de beste oplossing voor elk probleem.
Om GenAI op grote schaal te laten slagen in de Belgische zorgsector, moeten zorgorganisaties een gestructureerde aanpak volgen. Allereerst is het belangrijk om een sterk AI-beleid op te zetten. Organisaties moeten zich bewust worden van de mogelijkheden en risico's van AI, en pas daarna experimenteren met de juiste toepassingen die de grootste meerwaarde opleveren.
Hoe bepaal je de waarde van een AI-project? Die keuze hangt af van de technische haalbaarheid, ethische en juridische overwegingen, concurrentievoordeel en de waarde voor de patiënt.
Daarnaast is het belangrijk om een goede balans te vinden tussen mens en technologie. Begin met procesoptimalisatie zonder digitale tools, automatiseer daarna processen en kijk pas op het einde hoe AI kan bijdragen.
Zorgorganisaties kunnen hun financiële gezondheid ook versterken door schaalbare projecten te ontwikkelen en samenwerkingen buiten de organisatie te zoeken. Data speelt hierbij een belangrijke rol, waarbij zorgorganisaties breder moeten denken dan de traditionele context en vanuit een bidirectionele benadering werken.
Tot slot is het essentieel om de betrouwbaarheid van data te vergroten. Door transparantie te bieden over het gebruik van data, vergroten zorgorganisaties het vertrouwen van patiënten en medewerkers, wat de effectiviteit van AI-projecten versterkt.
Deze open brief is ondertekend door:
- Patrick De Boever, directeur Valorization & Research, UZA
- Bram De Caluwé, datamanager, AZ Klina
- Thomas Dubois, Data Strategy Consultant, i-mens
- Bart Helsen, IT-manager, UZ Brussel
- Kurt Maes, ICT Solutions Manager, UZA
- Mathias Syx, Technical Lead Data Science Institute, UZ Gent
- Tim Weltens, stafmedewerker ICT & Innovatie, Wit-Gele Kruis van Vlaanderen vzw
- Jouri Goos, Head of Consulting, Inetum
- Veerle Claessens, Health Sector Lead, Inetum
- Evi De Wolf, Account Manager Healthcare, Inetum