...

Volgens dr. Seront is de huidige situatie surrealistisch. "De sfeer waarin we werken is stressvol en verontrustend. Uiteraard gaan we door met of starten we kankerbehandelingen die niet kunnen worden uitgesteld (chemotherapie, immunotherapie, ...), maar niet-dringende of vervolgconsulten gebeuren via teleconsultatie. Dit kan een gedetailleerd klinisch onderzoek en een uitgebreide anamnese uiteraard niet vervangen. Beeldvormingsonderzoeken (CT-scan, MRI, echo-mammo, ...) zijn ook onderhevig aan bepaalde beperkingen en we hebben de zware taak om een lijst met prioriteiten op te stellen. De situatie is enerzijds dus heel stresserend voor patiënten die bezorgd zijn omdat hun vervolgonderzoeken worden uitgesteld, maar zelf ook angstig zijn om momenteel naar het ziekenhuis te komen. Als arts ben je anderzijds ook bang om een kwetsbare patiënt mogelijk bloot te stellen aan covid-19, en ben je ook bezorgd over het uitstellen van een belangrijk oncologisch follow-uponderzoek." SARS-CoV-2 is een nieuw virus. Niemand weet precies welke impact covid-19 heeft op kankerpatiënten, zegt dr. Seront. Een Chinese publicatie die onlangs in The Lancet werd gepubliceerd, toonde aan dat van de 1.600 covid-19-patiënten er slechts 18 een voorgeschiedenis van kanker hadden (in follow-up of behandeling). 1 In deze publicatie liepen de kankerpatiënten meer risico op complicaties, opname op de intensive care en overlijden. Op basis hiervan is het moeilijk om geldige conclusies te trekken, zegt dr. Seront. "Toch lijkt het theoretisch voor de hand te liggen dat patiënten met kanker of patiënten die recentelijk behandeld werden voor kanker een hoger risico lopen op het ontwikkelen van complicaties tijdens een infectie met covid-19. Als oncoloog ben je dus verplicht om deze patiënten te beschermen en dien je dus het nut af te wegen van de start van een behandeling en niet-essentiële onderzoeken tijdens deze crisisperiode te beperken." Momenteel wordt op de afdeling oncologie elke patiënt die een actieve behandeling moet krijgen de dag voordien telefonisch gecontacteerd. "Indien er sprake is van ademhalingsproblemen of koorts moet de patiënt zich aanmelden op spoed voor een pulmonale CT-scan en een test. De tijd om deze resultaten te verkrijgen is erg kort geworden, 12 uur namelijk, en de test kan in ons ziekenhuis uitgevoerd worden." De patiënt die niet beantwoordt aan de criteria voor hospitalisatie, wordt vervolgens naar huis gestuurd in afwachting van de resultaten van de screening. "In geval van bevestigde infectie wordt de oncologische behandeling uitgesteld en gaan we over op dagelijkse telefonische follow-up om ervoor te zorgen dat patiënten geen complicaties ontwikkelen of dat ze niet in het ziekenhuis hoeven worden opgenomen." "Vanaf deze week breiden we de screening uit naar elke patiënt die wordt opgenomen of voor behandeling naar het dagziekenhuis komt, zelfs als de patiënt asymptomatisch is. Als een oncologiepatiënt voor actieve behandeling naar het ziekenhuis komt, gaat hij eerst door een filter bij de ingang. De temperatuur wordt gemeten en de patiënt krijgt verschillende vragen voorgelegd. Bij afwezigheid van klachten en koorts volgt de patiënt een zeer specifieke route binnen het ziekenhuis. Hierdoor komt hij met niemand anders in aanraking. Hij is alleen in de wachtkamer en de dokter probeert hem zo snel mogelijk te beoordelen en te behandelen, zodat hij met minimaal contact snel weer naar huis kan." "Voor eenvoudige follow-up van eerder behandelde kanker worden de meeste consulten momenteel telefonisch of via facetime gehouden. We zijn altijd erg blij als we sommige senioren kunnen leren hoe deze technologie werkt en ze zijn dan ook erg trots. Patiënten die nog een CT-scan of MRI moeten ondergaan, kunnen naar het ziekenhuis komen. Maar de behandelende arts zal de resultaten later telefonisch met hen bespreken. In tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht, is dit overleg veel moeilijker te houden. De anamnese is niet altijd duidelijk, en we staan vaak machteloos tegenover klachten. Hoe kun je een dame helpen die zegt dat ze buikpijn heeft? Telefonisch overleg vergt ook meer administratieve tijd (het verzenden van documenten, attesten, voorschriften, ...). Elke dag krijgen we ook heel wat telefoontjes van bezorgde patiënten die gewoon gerustgesteld willen worden." Artsen en verplegend personeel respecteren nauwgezet de maatregelen, dragen een masker, wassen zeer vaak de handen en blijven op voldoende afstand van collega's en andere mensen die in het ziekenhuis circuleren. Alle niet-essentiële vergaderingen werden geschrapt, multidisciplinair overleg vindt plaats in zeer kleine groepjes of zelfs via videoconferentie. "We blijven deze vergaderingen doen om patiënten die een dringende, systematische aanpak nodig hebben geen nodeloos uitstel te bezorgen. We stellen in ieder geval geen behandeling (chirurgie, radiotherapie of chemotherapie) uit bij een patiënt die dit absoluut nodig heeft." "Momenteel zijn verhoudingsgewijs weinig oncologische patiënten besmet met covid-19, hoewel we werken aan het opzetten van een register. Deze patiënten komen wekelijks voor behandeling naar het ziekenhuis en het aantal infecties neemt niet toe." Toch wijst dr. Seront er terecht op dat dit nog maar het begin van de crisis is en dat het aantal infecties nog steeds kan toenemen. Alle niet-dringende behandelingen voor kankerpatiënten worden voorlopig uitgesteld. "Op korte termijn is het nog steeds acceptabel", zegt dr. Seront, "maar wat dit moeilijk maakt, is de onzekerheid op langere termijn. Want wat is een niet-spoedeisende behandeling? Is een adjuvante behandeling meer of minder urgent dan een palliatieve behandeling? We weten het niet. We dienen voor elke patiënt de voordelen en risico's af te wegen op basis van persoonlijke eigenschappen, het type kanker, de voorgeschiedenis, maar ook op basis van nieuwe logistieke criteria, zoals de beschikbaarheid van intensieve zorgen bij zware oncologische chirurgie. Opname in klinische studies gebeurt ook aanzienlijk minder vaak in deze tijden van coronavirus, wat een groot probleem vormt voor sommige patiënten voor wie het de enige overgebleven behandelingsoptie is, na het falen van standaardbehandelingen." "Deze epidemie verandert onze benadering van kanker en het zal merkwaardig zijn om in de nabije toekomst de gevolgen ervan op de overleving van onze patiënten te zien. Deze epidemie moet voor ons een les zijn over de protocollen en middelen die in de toekomst moeten worden geïmplementeerd." Tot slot benadrukt dr. Seront nogmaals dat het voor ons allemaal erg belangrijk is om de maatregelen van de autoriteiten tot in de puntjes te volgen en zo de verspreiding van covid-19 zo snel mogelijk te beperken. Het is ook van groot belang om grootschalige screening in een ziekenhuis (verzorger, patiënt) te kunnen doen om de verspreiding van het coronavirus tegen te gaan. 1