Vooreerst een dikke proficiat aan de organisatoren van ELCC 2023, die de winnaars van de Heine Hansen-prijs toegekend tijdens de virtuele congressen van 2020, 2021 en 2022 hadden uitgenodigd. Ook gelukwensen voor alle laureaten en inzonderheid voor onze landgenoot Johan Vansteenkiste, die in 2021de prijs kreeg voor zijn onderzoeken over longkanker.

Balans tot nog toe

In zijn lezing 'Behandeling van mesothelioom, van wanhoop naar hoop' heeft Paul Baas de evolutie van de medicamenteuze behandeling geschetst. Die is in ongeveer een kwarteeuw geëvolueerd van geen enkele behandeling die echt doeltreffend was (laag responspercentage en vrij korte respons) naar een formidabel arsenaal, dat hoopgevend is.

Een eerste succes is behaald in het begin van de jaren 2000 met de vaststelling dat toevoeging van pemetrexed aan cisplatine de respons op de behandeling verbetert. Daarna is er jarenlang weinig of geen vooruitgang meer geboekt .... tot de ontwikkeling van immunotherapie en de goedkeuring door de regelgevende overheden van een nieuwe eerstelijnstherapie voor een niet-reseceerbaar mesothelioom, meer bepaald een combinatie van nivolumab, een PD-1-antagonist, en ipilimumab, een CTLA-4-antagonist. Die combinatietherapie blijkt bijzonder effectief te zijn bij een niet-epitheloïd mesothelioom (CheckMate 743-studie).

Blik op de toekomst

Gesterkt door dat succes hebben vorsers dan meerdere studies opgezet met allerhande combinaties van immunotherapie en chemotherapie en andere geneesmiddelen, met name angiogeneseremmers, die de immunogeniciteit van de micro-omgeving van de tumor zouden kunnen verbeteren. Ook wordt sterk gezocht naar biomarkers, die voorspellen welke patiënten het best op een immunotherapie zullen reageren.

Naast immunotherapie zijn er nog andere mogelijkheden:

  • gerichte geneesmiddelen (gericht tegen mutaties van het tumorsuppressorgen BAP1 en interferentie met de aberrante hedgehog-signalisatie bijvoorbeeld)
  • hoogdebietscreening om na te gaan of bestaande geneesmiddelen effectief zouden kunnen zijn bij de behandeling van een mesothelioom (op het ELCC 2023 is een poster gepresenteerd over die techniek met vers bij patiënten afgenomen cellen, A laure et al. P137),
  • chemische aanpassing van de effecten van oude cytostatica (volgens preklinische gegevens kan door chemische aanpassing van het veelgebruikte doxorubicine het antikankereffect worden losgekoppeld van de ernstige bijwerkingen zoals cardiotoxiciteit).

Een minpunt

Ondanks de hoopgevende woorden van Paul Baas blijft preventie van een mesothelioom de belangrijkste uitdaging. Er worden nog altijd grote hoeveelheden asbest geëxtraheerd en verwerkt in omstandigheden, die helemaal niet veilig zijn.

Vooreerst een dikke proficiat aan de organisatoren van ELCC 2023, die de winnaars van de Heine Hansen-prijs toegekend tijdens de virtuele congressen van 2020, 2021 en 2022 hadden uitgenodigd. Ook gelukwensen voor alle laureaten en inzonderheid voor onze landgenoot Johan Vansteenkiste, die in 2021de prijs kreeg voor zijn onderzoeken over longkanker.Balans tot nog toeIn zijn lezing 'Behandeling van mesothelioom, van wanhoop naar hoop' heeft Paul Baas de evolutie van de medicamenteuze behandeling geschetst. Die is in ongeveer een kwarteeuw geëvolueerd van geen enkele behandeling die echt doeltreffend was (laag responspercentage en vrij korte respons) naar een formidabel arsenaal, dat hoopgevend is.Een eerste succes is behaald in het begin van de jaren 2000 met de vaststelling dat toevoeging van pemetrexed aan cisplatine de respons op de behandeling verbetert. Daarna is er jarenlang weinig of geen vooruitgang meer geboekt .... tot de ontwikkeling van immunotherapie en de goedkeuring door de regelgevende overheden van een nieuwe eerstelijnstherapie voor een niet-reseceerbaar mesothelioom, meer bepaald een combinatie van nivolumab, een PD-1-antagonist, en ipilimumab, een CTLA-4-antagonist. Die combinatietherapie blijkt bijzonder effectief te zijn bij een niet-epitheloïd mesothelioom (CheckMate 743-studie).Blik op de toekomstGesterkt door dat succes hebben vorsers dan meerdere studies opgezet met allerhande combinaties van immunotherapie en chemotherapie en andere geneesmiddelen, met name angiogeneseremmers, die de immunogeniciteit van de micro-omgeving van de tumor zouden kunnen verbeteren. Ook wordt sterk gezocht naar biomarkers, die voorspellen welke patiënten het best op een immunotherapie zullen reageren.Naast immunotherapie zijn er nog andere mogelijkheden:Een minpuntOndanks de hoopgevende woorden van Paul Baas blijft preventie van een mesothelioom de belangrijkste uitdaging. Er worden nog altijd grote hoeveelheden asbest geëxtraheerd en verwerkt in omstandigheden, die helemaal niet veilig zijn.